Beste Jaap,
Ooit leerde ik alles over vasten. Wat ik het meest – ook door eigen ervaring – heb onthouden, is de basisregel dat vasten op zichzelf niet zo moeilijk is, maar breken met vasten des te meer. Als je weer mag eten, moet je je inhouden. Je moet voorzichtig starten, van kleine beetjes naar steeds een beetje meer. Ik moest eraan denken toen Rutte tijdens de persconferentie zijn spoorboekje presenteerde. Ik dacht, oei, oei, oei, we gaan het moeilijk krijgen!
Ik merk het bij mezelf. Ik heb in de afgelopen zeven weken welgeteld drie keer op anderhalve meter met andere mensen afgesproken, bij elkaar acht andere mensen gezien (even los van dat ik af en toe iemand tegenkwam tijdens een wandeling of een boodschap). Ik vind het een heerlijk idee dat het iets losser mag, maak plannen om een keer per week een keer wat af te spreken, maak sporadisch afspraken met klanten om toch live te werken. Op anderhalve meter, alle RIVM-regels in acht nemend.
Evenwicht lastig
Ik vind het lastig om een goed evenwicht te vinden. Want laten we wel zijn, het is een beetje als jezelf na zeven weken lijnen een biertje met een paar bitterballen gunnen. Zoals velen met mij weten, is dat toch vaak het begin van het einde.
Ik zie het in de stad. Vrijdag en zaterdag was het prachtweer. De parken zaten vol. Op anderhalve meter afstand van elkaar zaten mensen die om een of andere reden vonden dat zij gerechtigd waren om daar te zitten. Ik gun het ze van harte, maar de ruimte is beperkt en er zijn heel veel mensen die daar niet zitten. Die ‘paar’ mensen konden daar zitten omdat heel, heel veel mensen dat niet deden. Brutalen hebben de halve wereld. En die brutalen, die zaten in het park. En in de trein naar Zandvoort. Hoe moet dat straks? We hebben geen regels voor wie wanneer iets mag in de publieke ruimte. Wordt de wereld van de brutalen?
Of ontstaat het fenomeen dat als de brutalen over de dam zijn, er meer volgen? Waardoor de regels zelf buitenspel staan?
Richtinggevende regels
Ik heb niet dezelfde politieke kleur, maar ik vind wat onze regering doet buitengewoon knap. Zoeken naar regels die voldoende richtinggevend zijn voor mensen om keuzes te maken voor hun eigen gedrag. Zoeken naar de ruimte die nodig is voor de gemeenschap om eigen, beredeneerde, keuzes te maken. In ons boek Onmacht beschrijven we hoe een organisatie zowel een adaptief en lerend systeem als een ontworpen systeem is. Voor de maatschappij geldt wellicht hetzelfde. De regering ontwerpt kaders en regels waarbinnen het vermogen van het adaptieve systeem wordt aangesproken en gestimuleerd om onderzoekend en lerend invulling te geven aan nieuwe omstandigheden. Je ziet hoe we met elkaar, als adaptief systeem, zoeken en leren.
Maar wat je nu vooral ziet is hoe moeilijk het is voor ons psychische systemen om ons tot dat adaptieve systeem te verhouden. We zijn geen mieren of vogels die als vanzelfsprekend zich voegen naar de regels en patronen van het systeem waar ze onderdeel van zijn. We zijn toch vooral psychische systemen, met verlangens en wensen, met eigen redeneringen over waar je recht op hebt of niet hebt, met keuzes om tot de brutalen te behoren of niet. Die verlangens zijn niet altijd ten dienste aan het systeem, ze zijn vaak vooral ten dienste aan het individu.
En dat maakt het nu zo moeilijk. We moeten het opbrengen om nog een tijdje onze eigen verlangens ten dienste van het grotere geheel te stellen, terwijl we ook zoeken naar iets meer vrijheid voor ons zelf. Oei, oei, oei, we gaan het moeilijk krijgen!
Groet, Leike
