In hoofstuk 9 van mijn boek Van de baan krijg je handvatten, tips en oefeningen om je cliënten beter te kunnen ondersteunen en begeleiden. Een van de oefeningen is Anders Kijken.
Het is belangrijk dat je aansluit bij wat je cliënten op dat moment nodig hebben en dat je de oefening in samenspraak uitprobeert. Evalueer de oefening na afloop samen om te kijken welke elementen voor je cliënt werkt en welke niet, om de interventie meer impact te geven en beter maatwerk te kunnen leveren.
Oefening– Anders kijken
Deze oefening is geschikt als je cliënten (door hun huidige situatie) niet meer goed weten wie ze zijn en wat belangrijk voor ze is. Ze gaan een week lang foto’s maken van zaken die hun waardes symboliseren, om helder te krijgen wat belangrijk voor hen is.
Voor cliënten die op een nare manier hun baan zijn verloren of bij wie de communicatie met de werkgever is verstoord, zullen waardes als transparantie, eerlijkheid en rechtvaardigheid vaak hoog in het vaandel staan. Dat betekent dat organisaties waarbij veel top-down wordt gewerkt met een sterke hiërarchie waarschijnlijk minder passend zijn, omdat openheid over beleid en besluiten wellicht minder vanzelfsprekend is. Mensen uit de zorg hebben vaak verbinding, dienstbaarheid en compassie als belangrijke waardes. Kijk samen of je andere functies kunt bedenken die aansluiten bij deze waardes. En als het niet binnen werk kan, wat is er dan binnen hun privéleven of vrijwilligerswerk mogelijk?
Doel
Je geeft deze oefening als huiswerkopdracht mee. Het doel is dat je cliënten meer zicht krijgen op hun waardes en hoe een waardevol leven er voor hen uitziet.
Uitleg voor je cliënt
Soms hangen we onze identiteit op aan allerlei dingen en worden we er afhankelijk van. Maar als je alles wegneemt, ben je nog steeds jezelf. Zelfs als je je baan verliest, faalt of wordt afgewezen, blijf je wie je bent. Het is normaal dat deze gebeurtenissen je beïnvloeden, maar je kern blijft hetzelfde.
In deze oefening ga je op onderzoek uit. Wat is echt belangrijk voor jou? Wat zijn jouw waardes in het leven? Waardes zijn geen doelen die je kunt bereiken en afvinken. Ze zijn als een kompas dat richting geeft aan jouw leven. Voorbeelden van waardes zijn eerlijkheid, liefde, vertrouwen en vrijheid.
Deze oefening helpt je om bewust stil te staan bij wat belangrijk voor je is in het leven, door dagelijkse momenten anders te bekijken.
Instructies voor je cliënt
Pak je telefoon of camera erbij. Maak de aankomende week elke dag minimaal één foto van iets wat je leven waardevol maakt, wat jij belangrijk vindt en wat je leven zin geeft. Het gaat hierbij niet om de perfecte foto, maar om waar deze foto voor staat. Je kunt hiervoor je fotocamera of de camera op je telefoon gebruiken. Doe dit zeven dagen en probeer uiteindelijk in totaal negen tot twaalf foto’s te maken.
Zet de foto’s aan het einde van deze week op een rij. Beschrijf per foto waar deze foto voor staat en wat hierin voor jou zo waardevol is. Welke waarde reflecteert deze foto voor jou? Je krijgt zo een overzicht van de waardes die jij belangrijk vindt in je leven.
Als je wilt, kun je de foto’s en jouw waardes ook delen met mij, zodat het een plek kan krijgen in je re-integratieproces en zoektocht naar passend werk.
Valkuilen
Veel cliënten vinden dit een fijne oefening, omdat het ze helpt om helder te krijgen wat echt belangrijk voor ze is en waar ze hun focus op willen leggen. Soms is het voor hen nog lastig om foto’s van de oefening te vertalen naar waardes en om daarna de link te leggen naar organisaties en functies. Daar hebben ze jouw hulp bij nodig.
De meeste cliënten krijgen positieve energie van deze oefening. Maar voor sommige cliënten is deze oefening niet concreet genoeg of te abstract. Ze vinden het fijner om (eerst) uit een lijst van waardes te kiezen welke waardes belangrijk voor hen zijn.
Literatuurtip
Deze oefening is gebaseerd op het gedachtegoed van de Acceptance and Commitment Therapy (ACT). Als je meer oefeningen wilt inzetten op het gebied van waardes, lees dan Het ACT basisboek van Gijs Jansen (2023).
Door: Janske van Eersel
Bron: Van de baan – Begrijpen en begeleiden van rouw door werkverlies
