Al van neuroleiderschap gehoord? Het is een stroming in de neurowetenschap die kennis over de werking van onze hersenen inzet om leiders effectiever te maken.
Een nieuwe queeste naar beter leiderschap dus, vanuit een biologische basis.
Oxytocine
De Amerikaanse neurowetenschapper dr. Paul Zak is een van de eersten die het volgende ontdekte. Leiders die positieve emoties ventileren, maken het hormoon (tevens een neurotransmitter) oxytocine vrij in de hersenen van medewerkers. AKA het knuffelhormoon, vertrouwenshormoon, liefdeshormoon, relaxhormoon of in dr. Zaks woorden ‘morele hormoon’. Hetzelfde hormoon dat ons monogamer – zeg: loyaler – maakt, zoals psychiater René Hurlemann in 2014 aantoonde.
De oxytocine die vrijkomt in de hersenen creëert gevoelens van vertrouwen en empathie. In een vertrouwenscultuur hebben medewerkers rond de 30% meer energie en ervaren ze 70% minder stress dan in een werkomgeving waar, bijvoorbeeld, angst regeert. En hoe cruciaal empathie is in sociale groepen, maakt een fraaie TED-talk van Jeremy Rifkin duidelijk. De neurowetenschap maakt hard dat we biologisch voorgeprogrammeerd zijn voor empathie: als je kijkt naar wat een ander ervaart (denk maar aan een horrorfilm, of een schorpioen die over iemands arm loopt) lichten in jouw hersenen dezelfde neuronen op als bij het echte slachtoffer. Gevoelens zijn tot op zekere hoogte ‘besmettelijk’.
Persoonlijkheidsstoornissen bij leiders
De werkelijkheid staat soms ver van het oxytocine-ideaal af. Lees dit artikel van executivecoach, psychoanalist/psychotherapeut en managementwetenschapper Manfred F.R. Kets de Vries maar eens. Hij heeft in zijn beroepspraktijk ervaren dat ‘een verrassend aantal senior executives lijdt aan een of andere persoonlijkheidsstoornis’. Op nummer 1 staat de pathologisch-narcistische executive. Gevolgd door de manisch-depressieve executive, de passief-agressieve executive en de executive met een emotionele disconnectie (alexithymie). Ook hebben veel CEO’s de kenmerken van een psychopaat. Niet bepaald empathische persoonlijkheidstypen. Kets de Vries bespreekt de symptomen, en hoe je met zulke leiders omgaat. Soms blijken ze beyond repair.
NeuroView: NL’s eerste neuroleiderschapstool
Er zou leiders veel aan gelegen moeten zijn om met hun gedrag oxytocine vrij te maken in het brein van hun medewerkers. Dat kunnen ze doen door te voorzien in acht basisbehoeften: erkenning, concrete en uitdagende doelen, empowerment, autonomie, openheid, support, ontwikkeling en integriteit. Sinds kort is daarvoor de tool Neuroview op de markt, gebaseerd op het onderzoek van Zak en gelanceerd door InContext. Michiel Castelijns van InContext: ‘Leiders kunnen direct invloed uitoefenen op de mate van vertrouwen bij hun medewerkers, en daarmee indirect op factoren als betrokkenheid, productiviteit en verloop. Als ze een of meer van de fundamentele behoeften negeren, blijven medewerkers ontevreden. En dat heeft een sterke invloed op de gezondheid van medewerkers en de prestaties.’
Voor wie niet meteen NeuroView in huis wil halen: met het ontwikkelen van empathisch vermogen kom je een heel eind. Test om te beginnen eens hoe empathisch je bent, bijvoorbeeld op de website van Management Team. Ga jij waarschijnlijk geen oxytocine vrijmaken? Dan vind je er ook tips om je empathisch vermogen een boost te geven.
Tekst: Yvonne Halink
