Hij had geen beter contrast kunnen maken met wat er op deze 11e editie van het Jaarcongres Mens & Organisatie te horen en te zien is geweest.
Wat we namelijk niet kregen, waren blauwdrukken of stappenplannen voor veranderingen, geen best practices of presentaties van geslaagde trajecten, zelfs geen onderzoeksresultaten van faal- of succesfactoren voor organisatieverandering. Wat wel op het programma stond waren verhalen van boeiende sprekers, waarin we uitgenodigd werden om op een hele persoonlijke manier naar onze bijdrage als organisatieadviseur of coach te kijken, en op een nieuwe creatieve manier vorm te geven aan veranderingsprocessen. Als eerste verscheen op het podium Gerda van Dijk, gepromoveerd aquatisch bioloog, die na jarenlang onderzoek van ecosystemen en waterkwaliteit de wereld van management en organisatie binnenkwam en zich verwonderde over hoe jong en simpel het managementvak is. Hoe er vaak veel te eenvoudig en in lineaire oorzaak- en gevolg relaties wordt gedacht, alsof organisaties machines zijn. Terwijl een organisatie toch overduidelijk ook een complex, levend systeem is dat op talloze manieren verbonden is met haar omgeving. Levende systemen ontwikkelen zich vanzelf naar een volgende fase, van groei, stabilisatie en uiteindelijk verval en transformatie. Als organisatieadviseur kan je kiezen of je met deze ontwikkeling meewerkt, of bewust er tegen in gaat. Dit beeld bleek voor veel bezoekers bijzonder inspirerend. ‘Ik heb allemaal aantekeningen in mijn boekje gemaakt, waar ik het met mijn collega’s over wil hebben’, hoorde ik aan de koffietafel hierover iemand zeggen. De tweede presentatie was van Jabob van Wielink. Even was ik op het verkeerde been gezet, toen hij, man in strak pak, het podium opkwam en werd aangekondigd als docent bij de IMD, een prestigieus leiderschapsinstituut in Lausanne. Ik verwachtte een presentatie vol feiten en resultaten waarin we te horen zouden krijgen wat leiderschap nu echt eigenlijk is. Maar ik bleek inderdaad op het verkeerde been gezet. Hij ging terug naar de wortels van leiderschap, die in onze jeugd liggen, en vooral te maken hebben met de manier waarop onze ouders ons veiligheid en uitdaging gaven. Hij sprak over eigen ervaringen, waarin hij gegijzeld werd door angst voor een slechte evaluatie, en hoe dit te maken had met de relatie met zijn eigen vader. En hoe het bewust worden van deze patronen aan de basis ligt voor groei en ontwikkeling als leider. Waarom is dit zo belangrijk? Buiten je comfortzone worden nieuwe ervaringen opgedaan en ontdekkingen gedaan. Maar om hier van te kunnen leren is een veilige ruimte nodig. En die kan je alleen creëren als je het ook aankan om ruimte te maken om lastige situaties te bespreken. Het was een krachtige presentatie waarin hij met gemak en met flair ons overtuigde dat de wortels van leiderschap in je jeugd worden gevormd. En dat 100% caring, en 100% daring de paradox is waar een goede leider in moet opereren. De derde plenaire presentatie was van Iselien Nabben. Zij liet zien hoe zij met Kennisland de afgelopen jaren concepten heeft ontwikkeld waarin mensen zowel onderzoeken, creëren als leren. Niet praten over veranderen, maar een context maken waarin je uitgenodigd wordt bij te dragen aan een oplossing of onderzoek, en zo de werkelijkheid veranderen. Ze laat zien dat je gewoon, zonder er woorden vuil aan hoeft te maken, voorbij kunt gaan aan de mythe dat mensen niet willen veranderen. In de juiste context vinden veel mensen het juist geweldig interessant om te veranderen. Ze doen dit vaak vrijwillig, vol enthousiasme, en vinden het een van de meest vervullende bezigheden. De laatste ronde was het podium voor Jeff Gasperz van Nyenrode. Hij startte zijn bijdrage met het benoemen van de missie van ons vak: ‘het versterken van de creatiekracht van mensen’. En gaf daarmee richting aan zijn visie over hoe je als individu impact kan hebben in organisaties. Hij bracht een aanstekelijk verhaal over wat werkelijk het verschil maakt tussen organisaties die in staat zijn zichzelf op tijd opnieuw uit te vinden, en degenen die als ze in de fase van verval komen ook ten onder gaan. Opmerkelijk genoeg voor iemand van Nyenrode is dat volgens hem deze organisaties niet strategie, proces of leiderschap voorop stellen, maar de kansgerichte mindset ontwikkelen. Mensen helpen om beautiful questions te stellen: ambitieuze, actiegerichte vragen die ons denken transformeren en veranderingen brengen. Wat is de essentie van deze dag? Wat heb ik vandaag geleerd? En wat ga ik morgen anders doen? Een goede vraag is een geschenk. Beautiful questions geven energie, ideeën en leerervaringen. De voorbeelden die hij noemt om hiermee bezig te zijn, zijn eenvoudige interventies met grote impact. Nodig een schoolklas uit en vraag ze hoe zij de uitdaging in jouw bedrijf zouden aanpakken. Laat mensen met willekeurige achtergronden vertellen wat ze hebben ontdekt, en probeer deze lessen toe te passen in je eigen vakgebied. Stel iedere vergadering de vraag wat er voor ideeën zijn om het beter te doen, en laat mensen deze ook uitwerken. Het effect van zijn presentatie is vrolijke, bruisende energie. Veranderen is interessant, leuk. Het geeft voldoening en verbinding. De oefening die hij ons laat doen, om gezamenlijk honderden ideeën te genereren over kansrijke nieuwe ideeën voor ons vak geeft precies dat. Samen opdenkend verras je soms jezelf met een goed idee. En een interessant bij-effect is dat er op een hele natuurlijke manier verbindingen in de zaal ontstaan, zonder dat dit geforceerd of plichtmatig gebeurt. Het effect is dat we naar de borrel gaan met vrolijke, bruisende energie. En dat is een prestatie op de dag die koud en regenachtig begon en eindigde in tropische temperaturen. Dank voor een rijke, inspirerende dag. Tekst: Marjan Hoogendijk
