Beste Leike,
In mijn vorige briefblog vertelde ik je over mijn weerstand tegen inspiratie op bestelling. Alsof inspiratie een dienst is die je SMART ergens kunt afnemen. Dat stukje maakte nogal wat reacties los, vooral op LinkedIn, maar ook op Organisatievragen.nl. Ik ben altijd blij met inhoudelijke reacties, en ik schrijf ik daar vaak een antwoord op. Zo kan het gebeuren dat ik al antwoordend zelf weer op gedachten en ideeën kom. En wat me nu gebeurt! Ik raak helemaal geïnspireerd op het thema inspiratie! Hierbij enkele gedachten die ik al reagerend op de reacties kreeg.
Inspiratie is toch vooral een anarchistisch verschijnsel: inspiratie laat zich niet plannen of commanderen, houdt zich niet aan hiërarchie, en duikt op als je het niet verwacht. Vaak eerder als je er niet bewust mee bezig bent dan wanneer je het najaagt. Inspiratie verschijnt in het Ondertussen, vaak juist als je met iets anders bezig bent. In die zin is inspiratie niet te managen. Inspiratie ontglipt de macht.
Inspiratie wordt geproduceerd door de geïnspireerde en niet door iemand die een ander ‘inspireert’. Zo klinkt het overigens soms wel in onze taal: ‘iemand heeft je geïnspireerd’. Maar JIJ raakt geïnspireerd, die ander kan dat niet maakbaar veroorzaken. Het is mij meer dan eens gebeurd dat het zaad van mijn gloedvolle betoog bij een groep dood en ontluisterend op de rotsen belandde. Je kunt dus iemand wel infecteren of schofferen, je kunt zelfs iemand motiveren (met wortel en stok), maar je kunt niet gericht inspireren. Inspiratie is eigendom van de geïnspireerde.
Resoneren
Iemand reageerde door te zeggen dat de blog bij haar “resoneerde”. Toen ik haar vroeg of ze aan Hartmut Rosa refereerde, zei ze die niet te kennen. En toch was dat woord ‘resoneren’ voor mij weer heel inspirerend. Sinds de zomer bijt ik me vast in “Resonance, a sociology of our relation to the world” van Rosa. Een paar bladzijden per dag is mijn rantsoen en mijn taks. Het is een knoeperd van een boek van 459 bladzijden met geen woord teveel. Niet makkelijk geschreven, maar wel een heel knap en systematisch betoog. Rosa stelt resonantie tegenover het oudere sociologische begrip vervreemding. We leven in een versnellende tijd en onze relaties tot onze omgeving worden almaar instrumenteler en stommer (mute) en daardoor vervreemdender. Die vervreemding kunnen we bestrijden en verkleinen door onze verhouding met onze omgeving resonanter te laten worden. Die omgeving, de wereld is volgens Rosa alles wat we niet ‘ik’ noemen. Als een relatie aan beide kanten verandering teweegbrengt, spreekt Rosa van resonantie. Dat type relatie noemt hij een antwoordrelatie. We herkennen resonantie als muziek ons ontroert, als een gesprek je dichter bij elkaar brengt, als we met ons engagement iets teweeg kunnen brengen of bijvoorbeeld als ons lichaam tevreden voelt na inspanning.
Vind je het niet geestig dat ik een briefblogje aan jou maakte over inspiratiebestellingen terwijl ik nog geen enkele link had gelegd naar het kolossale en inspirerende boek dat ik probeer te verteren? Want alles wat ik betoogde over inspiratie geldt natuurlijk ook voor resonantie.
Soms word je blijkbaar geïnspireerd zonder dat je het in de gaten hebt.
Groet, Jaap
Veranderkundigen Leike van Oss en Jaap van ’t Hek schreven samen veel boeken over verandermanagement en veranderkunde. Daarnaast schrijven ze elkaar brieven. Hun nieuwste boek is: Onmacht >>>
