Beste Leike, In Onmacht, dat deze dagen verschijnt, trekken we nogal ten strijde tegen het individualiseren en psychologiseren in ons vak. Voor erg veel vragen die zich in organiseren en veranderen voordoen, hebben we in de afgelopen periode oplossingen gezocht in aanpakken die op het individu gericht zijn. Het individu moet zich omscholen, nieuwe werkwijzen aanleren, buiten de lijntjes kleuren, ondernemender worden, empoyable blijven, meer eigenaarschap tonen, een leiderschapsopleiding volgen, zich laten coachen, wat meer passie tonen, zijn ambitie uitleven, intrinsiek gemotiveerd zijn, zelforganiserend zijn, de professie weer voorop zetten, de bedoeling van de organisatie tot uitdrukking brengen …zal ik nog even doorgaan?
In ons boek verklaren we deze nadruk op het individu vanuit het neoliberalisme dat ervan uitgaat dat vrijheid betekent dat het individu eigen keuzes moet maken. Als rationele, zelfstandige consument stuurt het individu de markt en vindt hij zijn geluk in eindeloze keuzes op zoveel mogelijk terreinen van het leven. We verklaren het ook op basis van de vulgarisering van het postmodernisme. Een stroming in de filosofie die verworden is tot het subjectief maken van ongeveer alles. Feiten zijn eigenlijk ook maar meningen en alles in interpretatie. Gevolg: iedereen heeft nu zijn eigen individuele werkelijkheid, zijn eigen universum. We verklaren het ook door de digitalisering van de wereld waardoor we steeds meer in parallelle werelden leven: de analoge, fysieke wereld en de digitale. In die laatste wereld kan je alles naar je eigen hand zetten. Je hebt je eigen persbureau op social media met je eigen mening en die van gelijkgestemden en je hebt je eigen digitale plekken op ‘mijn overheid’ of ‘mijn KPN’; alles is van jou! We leven in een egalitaire cultuur. We zijn trots op onze beetje anarchistische opvatting en veel regels beschouwen we vooral als suggestie die we kunnen overnemen of niet. Een stukje uit de hit 15 miljoen mensen: Land van 1000 meningen Het land van nuchterheid Met z’n allen op het strand Beschuit bij het ontbijt Het land waar niemand zich laat gaan Behalve als we winnen Dan breekt acuut de passie los Dan blijft geen mens meer binnen Het land wars van betutteling Geen uniform is heilig Een zoon die noemt z’n vader Piet Een fiets staat nergens veilig En dan nu Corona. Opeens moeten we er ons van bewust van worden dat we geen individu zijn. Nou ja misschien wel een individu, maar vooral ook dat we een schakel zijn in iets groters. Dat ons gedrag (dodelijke) effecten kan hebben op anderen. Dat het niet allemaal om ons ‘dikke ik’ gaat. Dat de samenleving afhankelijk is van het gekoppelde gedrag van ons allemaal. Ik las dat de Chinezen met mondkapjes lopen die hen helemaal niet beschermen om besmet te worden. Ze dragen ze omdat het anderen wel beschermt tegen besmetting door de drager! Wat een interessante uitwerking van het verschil tussen een individualistische en een meer collectieve cultuur. Daar moeten we komende tijd heel veel van leren. Als we onze onmacht willen verkleinen. Groet, Jaap Leike van Oss en Jaap van ’t Hek schreven samen veel boeken over verandermanagement en veranderkunde. Daarnaast schrijven ze elkaar brieven. Hun nieuwe boek komt bijna uit: Onmacht >>>
