De corruptie is groot in veel opkomende markten. Hoe zorg je er als onderneming voor dat je je vingers er niet aan brandt?
Zoiets gaat dan bijvoorbeeld als volgt. Een bedrijf wil in China – of Mexico, of Rusland of een ander corrupt land – een vestiging openen. Een lokale ambtenaar stelt voor om dingen te bespreken tijdens een goede maaltijd. Er blijken ‘issues' te zijn, uiteraard nogal vage issues, maar voor 500 euro kan de ambtenaar ervoor zorgen dat de issues weggaan. Zo'n betaling zou natuurlijk illegaal zijn, en is wettelijk verboden volgens de Europese (en ook Amerikaanse) wetgeving, maar… De verleiding is groot: door eerder open te gaan kan de onderneming miljoenen extra omzet boeken – en kan de lokale manager voor duizenden aan extra bonus incasseren. En de concurrentie (zeker de lokale) doet het misschien ook. Dan maar doen dus?Mag niet, gebeurt toch
Voor compliance-officers is het antwoord simpel: niet doen, überhaupt nóóit doen. Klopt, maar de praktijk is weerbarstig. In 2005 ontdekte Wal-Mart dat executives van het Mexicaanse dochterbedrijf 24 miljoen dollar hadden uitgegeven aan omkoping van lokale ambtenaren om de expansie op gang te houden. In 2008 betaalde Siemens een afkoopsom van 1,6 miljard dollar in een omkopingszaak, een jaar later legde KBR 579 miljoen op tafel om van een Nigeriaanse corruptieaffaire af te komen. In de VS worden momenteel meer dan 80 bedrijven onderzocht op overtreding van de Foreign Corrupt Practices Act. Met andere woorden: we weten allemaal dat je het niet moet doen, en dat het niet mag, maar het gebeurt toch. Niet in de laatste plaats omdat de pressie vanuit het hoofdkantoor om snel te groeien in opkomende markten vaak zeer groot is.
Zorg voor integriteitskapitaal
Hoe kunnen managers ervoor zorgen dat hun mensen in corruptiegevoelige landen zich aan de wet houden? Natuurlijk: training, beleid en controle – maar dat is niet genoeg, zeggen Dan Currell en Tracy Bradley van executive-adviesbureau CEB. Ondernemingen zullen ‘integriteitskapitaal' moeten hebben, iets wat is ingebed in de cultuur (en niet top-down kan worden afgekondigd).
Integriteitskapitaal ontstaat uit vijf factoren:
1. Het management komt in actie als het verneemt dat er overtredingen worden begaan.
2. Medewerkers durven vrijuit te spreken over overtredingen, zonder angst voor represailles.
3. Senior leiders en managers behandelen medewerkers met respect.
4. Managers achten medewerkers verantwoordelijk.
5. Collega's vertrouwen elkaar in hoge mate.
Los daarvan zijn er een paar specifieke dingen die ondernemingen kunnen doen bij projecten in opkomende landen. Ten eerste: gebruik je gezond verstand. Normaliter gaat er veel tijd overheen om bouw- en andere vergunningen te krijgen. Wees dus wantrouwend als lokaal personeel vergunningen snel weet te regelen. Ten tweede: vraag mensen in de frontlinies proactief om informatie, en zorg ervoor dat ze die anoniem (online) kunnen doorgeven. Praat vervolgens ook met mensen, één op één of in kleine focusgroepen, om erachter te komen wat de oorzaken van omkopingen zijn. En ten derde: kom meteen in actie als er overtredingen worden gemeld (niets is desastreuzer dan meldingen onder het tapijt vegen) en neem de klokkenluiders in bescherming. ‘Organisationele rechtvaardigheid' is cruciaal.
Bron: Dan Currell & Tracy Davis Bradley in: Harvard Business Review, september 2012
Boekentips
– Het model voor Morele Besluitvorming – Werkboek.
