“Ons ontwerp is net zo belangrijk als de techniek. Goede techniek met een slecht design, daar zit niemand op te wachten.” Met die woorden opende een advocaat van Apple een paar jaar geleden het pleidooi in een zaak tegen Samsung. Een mooi begin van een pleidooi. Ik zal hier vanuit mijn ervaring als model- en octrooigemachtigde schrijven over hoe intellectueel eigendom een organisatie kan helpen als het slim wordt ingezet. Apple is een sprekend voorbeeld. Met goede rechten en de juiste instelling hebben ze een enorme marktpositie verworven. Klanten betalen veel geld voor producten die ze voor minder, in vergelijkbare kwaliteit, bij een concurrent kunnen krijgen. Dit is voor een groot deel te danken aan slim ingezet Modelrecht.
Octrooirecht
Om te begrijpen hoe dat werkt is het goed om eerst te beseffen dat er verschillende vormen van intellectueel eigendomsrecht zijn. Er is octrooi- of patentrecht, modelrecht, auteursrecht, merkenrecht en nog veel meer. Willen we begrijpen waarom Apple zo groot werd en blijft, dan is het goed om ons te richten op octrooirecht en modelrecht.
Octrooien (of patenten, het komt op hetzelfde neer) beschermen innovatieve technieken. Een bedrijf als Apple heeft een enorme berg octrooien, omdat ze ontzettend veel technische producten ontwikkelen waarmee ze concurrenten de loef proberen af te steken. Dit zijn de computers, laptops, tablets, telefoons en andere innovatieve producten. Toch zou Apple niet zo’n gigantisch marktaandeel in die producten hebben, als het niet ook heel aandachtig was omgegaan met de bescherming van de uiterlijke kenmerken van die producten. Daar komt het modelrecht om de hoek kijken.
Hoe werkt modelrecht?
Met een octrooi beschermt u innovaties die een technisch probleem oplossen. Soms zit uw vernieuwing echter niet zozeer in de techniek, maar meer, of misschien zelfs alleen maar in het uiterlijk. Met een modelregistratie krijgt u het exclusieve recht op het ontwerp van een product. Dit geeft het recht om op te treden tegen namakers van dat product met een vergelijkbaar uiterlijk. Maar niet elke modelregistratie is hetzelfde. Afhankelijk van de formuleringen en tekeningen zijn veel of juist weinig onderdelen van een ontwerp beschermd en heeft u dus meer of minder recht om concurrenten tegen te houden.
Apple is erg goed in modelaanvragen met een ‘brede bescherming’. Wat hun gemachtigden namelijk goed kunnen, is design bekijken door een technische bril. Zoals gezegd, is er een verschil tussen octrooien en modellen. Plat gezegd beschermt de één een techniek en de ander een ontwerp. Bij veel producten, zeker die van Apple, gaan techniek en ontwerp echter hand in hand. Volledig technische zaken kun je niet beschermen met een model, maar daar waar het een wisselwerking is, kan dat wel. Dit geeft een uitdaging voor de gemachtigden. Veel octrooigemachtigden hebben namelijk een technische achtergrond, veel modelgemachtigden een juridische achtergrond. De gemachtigden van Apple zijn een mix.
Apple onderscheidt zich niet alleen door het bedenken van het design, maar ook door het zorgvuldig beschermen ervan.
Brede bescherming
Zo lukt het hen om die brede bescherming te creëren. Die maakt het voor concurrenten veel moeilijker om producten na te maken. Hun product kan wel geïnspireerd zijn op een Apple-ontwerp, maar ze kunnen de meeste details niet gebruiken.
Zo’n positie ten opzichte van je concurrenten is voor elke ondernemer interessant, maar voor Apple werkt het extra goed omdat het hand in hand gaat met hun verdere bedrijfsstrategie. Apple heeft in de ogen van veel klanten een streepje voor op de concurrentie vanwege hun design. Het zijn vaak gelikte, vooruitstrevende ontwerpen. Design is voor Apple dus een manier om zich te onderscheiden. Dat doet het niet alleen door het bedenken van dat design, maar ook door het zorgvuldig beschermen ervan.
Niets meer missen?
Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief
Relatief voordelige beschermingsvorm
Waar het voor Apple een bewuste keuze is om hier heel actief mee om te gaan, zijn er ook genoeg makers van gebruiksproducten waarvoor dit een minder belangrijk thema is. Toch is het goed om te beseffen welke mogelijkheden het intellectueel eigendomsrecht biedt; hoe het mechanisme werkt. Hoe je door middel van goede en slimme inzet van dat recht, je positie in de markt flink kan verstevigen. Mooie en slimme designs maken Apple tot een gewild merk. Goede bescherming zorgt ervoor dat concurrenten niet zomaar in hun vaarwater kunnen opereren. Zo komen ze er vervolgens mee weg om veel meer te vragen dan hun concurrenten voor vergelijkbare techniek.
Een mooie bijkomstigheid is dat modelbescherming een relatief voordelige beschermingsvorm is voor intellectueel eigendom. Aanvraag en instandhouding van modelrechten zijn een stuk goedkoper dan die van octrooirechten. Het is dus alleen wel aan te raden om dit te laten doen door een gemachtigde die niet alleen het modelrecht, maar ook het octrooirecht kent. Met een goede mix van technische en juridische kennis kan hij of zij zorgen voor een vergelijkbare, brede bescherming waar uw onderneming op kan bouwen.
Door: Thomas Remmerswaal
Thomas Remmerswaal studeerde werktuigbouwkunde en technische materiaalkunde aan de Technische Universiteit Delft. Als Nederlands octrooigemachtigde en Europees modelgemachtigde combineert hij kennis van techniek en recht om een zo breed mogelijke bescherming van intellectueel eigendom te creëren. Een keer per maand geeft hij advies over intellectueel eigendom aan startups bij accelerators Startlife en Starthub in Wageningen. Hij werkt bij octrooibureau EP&C Patent Attorneys.
