Staand op het fundament, moe van het scheppen, vies van de modder en stinkend naar zweet. Dat is het moment in de Politieke Arena waarop je in een goede bestuurscultuur voor het eerst over een compromis zou moeten gaan nadenken. Je idealen zijn het namelijk waard om zo vies en stinkend voor te worden en de idealen van je opponent zijn dat ook! In die zin is het dus een teken van respect om niet te snel naar het instrument ‘compromis’ te zoeken.
Bovendien heb je straks wat te vertellen aan je achterban, die we in het boek De nieuwe bestuurscultuur begint bij jou zullen ontmoeten. Zij zullen niet blij zijn om te horen dat je met je nette gepoetste schoenen aan op een achternamiddag gemakkelijk je idealen weggegeven hebt voor een compromis. Er is dus veel voor te zeggen om zo lang mogelijk door te ploeteren en te scheppen, tot je echt bij een fundamenteel verschil komt waarover je een compromis moet sluiten.Dit compromis sluit je met elkaar om toch de voortgang erin te houden.
Waar gaat een compromis over?
Een compromis kan over een aantal dingen gaan: ten eerste kun je een compromis sluiten over een procedure. In dat geval spreek je samen af in welk proces je tot een oplossing gaat komen. Bijvoorbeeld: we gaan samen naar onze bazen toe, leggen onze standpunten voor en laten hen beslissen.
Let op: escaleren doe je dus altijd samen en nooit alleen!
Je kunt ook zeggen: we laten het onderwerp vier maanden rusten en kijken dan verder. Misschien zijn er nieuwe ontwikkelingen die een van ons anders laten denken. Maar wanneer je een dergelijk compromis sluit, dan leg je de oplossing bij iemand anders of bij externe ontwikkelingen neer. Je hebt er dan zelf minder invloed op en het kan natuurlijk zo zijn dat er een oplossing komt waar jij helemaal niet blij van wordt maar toch aan gecommitteerd bent. Een procedureel compromis is dus omgeven met onzekerheid en risico. Zo’n compromis sluit je alleen als je echt niet anders kunt, wanneer je het helemaal niet eens kunt worden. Dan laat je een ander voor je beslissen of je laat externe omstandigheden bepalen wat er gebeurt.
Naar mate van belang
Er zijn ook minder vergaande compromissen. Je kunt bijvoorbeeld een compromis sluiten naar mate van belang. Je bent het dan fundamenteel met elkaar oneens, maar voor de een is het onderwerp veel belangrijker dan voor de ander. Dan kun je zeggen: ‘Weet je wat: ik vind het niet zo belangrijk als jij het vindt. Dus ik geef jou wat je wilt. Ik ben het er niet mee eens, maar voor mij is het niet zo belangrijk.’ Ten slotte kun je ook gaan onderhandelen met elkaar. In een onderhandeling ‘verkoop’ je jouw mening tegen een bepaalde prijs. In de Politieke Arena betalen we niet met geld, maar met andere standpunten. ‘Voor jou heeft dit standpunt van mij heel veel waarde. Ik wil mijn standpunt aan je verkopen voor een stem voor mijn plan op een heel ander onderwerp.’
Al deze vormen van compromissen sluiten hebben eigen voor- en nadelen, maar zonder compromissen is er uiteindelijk geen voortgang. Dan wordt het star en stug. Dan stopt het graven en wordt dat wat eens een speeltuin-in-aanbouw was weer heel snel een schimmig moeras. Uiteindelijk zijn compromissen in de Politieke Arena dus nodig om vooruit te gaan met elkaar. De compromissen bouwen we op de bakermat van ons verschil: op het fundament.
- Dit artikel komt uit het boek De nieuwe bestuurscultuur begint bij jou, dat op de Longlist staat voor Managementboek van het Jaar. Je bestelt het op Boom.nl >>
- Alle genomineerde boeken vind je hier >>>
Door: Rogier Havelaar
