Een financieel gezond ziekenhuis: hoe bereik je dat?

Wat is er nodig om een financieel gezond ziekenhuis te worden en te blijven? Die vraag stond centraal tijdens een rondetafelgesprek met ziekenhuisbestuurders. Het leidde tot vier aanbevelingen.

Dat de financiële gezondheid van ziekenhuizen onder druk staat komt doordat de kosten voor personeel, ICT en overige middelen blijven stijgen, terwijl ziekenhuizen hun plafond in volume- en opbrengstgroei bereikt hebben. Als gevolg hiervan ontstaat niet alleen financiële druk, maar kan ook slechts beperkt geld vrijgemaakt worden voor investeringen en innovatie. Adviesbureau Bisnez organiseerde eerder dit jaar een rondetafelgesprek met ziekenhuisbestuurders om hierover van gedachten te wisselen. De bestuurders legden tijdens deze bijeenkomst hun worstelingen op tafel, reflecteerden op hun eigen aanpak, bespraken deze met hun collega’s en wisselden ideeën uit over succesfactoren. Onderstaande vier aanbevelingen zijn het resultaat van het rondetafelgesprek en de visie van Bisnez op verandermanagement. 1. Stem profiel en schaalgrootte op elkaar af Om financieel gezond te blijven, is het niet meer genoeg om het zorgprofiel van je ziekenhuis bij te schaven. De huidige financiële situatie van veel ziekenhuizen vraagt om het maken van fundamentele keuzes: kijk kritisch naar de schaalgrootte van je ziekenhuis en onderzoek op basis hiervan welke mogelijkheden er (nog) voor je zijn. Vragen die hierbij kunnen helpen:

• Waarin onderscheiden wij ons ten opzichte van andere ziekenhuizen?
• Kunnen we de zorg die we nu leveren blijven aanbieden?
• Op welke vlakken kunnen we beter samenwerkingen zoeken?
• Welke onderdelen willen we afstoten en waar willen we juist in specialiseren?

Keuzes op basis van de antwoorden kunnen verstrekkende gevolgen hebben, zoals het sluiten van locaties of het verplaatsen van zorg naar buiten het ziekenhuis. 2. Vergroot je financiële voorspelbaarheid Het realiseren van financiële voorspelbaarheid is lastig in ziekenhuizen omdat er vaak niet genoeg betrouwbare brondata aanwezig zijn. Bovendien staan controllers veelal teveel op afstand van het primaire proces om de juiste analyses en dus kloppende rapportages te maken. Die samenwerking tussen het primaire proces en control moet beter. Daarnaast zijn de uiteenlopende perspectieven die verzekeraars hebben op de zorgbekostiging en hun rol daarin een bemoeilijkende factor. Een oplossing ligt in het in de basis goed vastleggen van de verleende zorg aan de patiënt en welk zorgproduct daarbij hoort (DBC).

Terwijl de kosten voor ziekenhuizen blijven stijgen, is het plafond van hun opbrengstengroei bereikt. Dat leidt tot financiële druk en een te beperkt budget voor investering en innovatie.

Tijdens de Ronde Tafel kwam ook naar voren dat meer aandacht voor datakwaliteit nodig is. Zorg ervoor dat de kwaliteit van de data goed genoeg is om de relatie tussen kosten en opbrengsten in beeld te krijgen. Dat kan bijvoorbeeld door definities op te stellen, mee te lopen in het proces om de data te verifiëren en door regelmatig controles te doen. Als deze basis op orde is, kun je uiteindelijk alle gewenste stuurinformatie presenteren. 3. Optimaliseer het ketenproces Analyse van de patiëntenstromen in een ziekenhuis van een van de aanwezige bestuurders, liet zien dat de spoedstroom stabieler is dan de electieve (planbare) stroom patiënten. Een opvallende uitkomst omdat je het tegendeel zou verwachten. Hoe komt dit? Veel ziekenhuizen organiseren de electieve patiëntenstroom zelf door deze rondom de aanwezigheid van de arts te plannen. Hiermee wordt de capaciteit van een ziekenhuis niet volop benut. Ingrijpen en daarmee de electieve stroom aanpassen op de spoedstroom is nodig. Dit kan een verandering in de agenda van de arts betekenen. Vragen die kunnen helpen om de stroom door het ziekenhuis voorspelbaar te maken én hier dus beter op te kunnen sturen zijn:

1. Waaruit bestaat de keten waar de patiënt doorheen gaat?
2. Hoe efficiënt en effectief is die keten?
3. Hoe verloopt het proces van diagnose en behandeling?
4. Hoe zorg je dat de activiteiten in het zorgproces goed op elkaar aansluiten?

Door de patiëntenstroom door het ziekenhuis voorspelbaar te maken, kun je meer sturen op het optimaal aansluiten van de bestaande voorzieningen en personeelsbezetting op de patiëntenstroom. Zo kun je met je bestaande capaciteit meer zorg leveren. 4. Investeer in relaties, zowel binnen als buiten het ziekenhuis Betrek het eigen medische en niet-medische personeel bij het gesprek over de keuzes waar je als ziekenhuis voor staat. Vaak zien zij heel helder waar je als organisatie tijd, geld en energie verliest. Maak ook het lokale bestuur deelgenoot van de afwegingen die je als ziekenhuis moet maken. Zij hebben vaak goed inzicht in de behoeften van de bevolking. Bovendien is hun commitment onmisbaar wanneer je drastische maatregelen neemt. Denk ook aan het meenemen van stakeholders uit de omgeving; banken, verzekeraars, huisartsen en zorginstellingen. Maar durf ook lokale media in te zetten wanneer bijvoorbeeld een locatie moet sluiten. In de whitepaper ‘Een financieel gezond ziekenhuis, hoe bereik je dat‘ lees je meer over bovenstaande bevindingen en aanbevelingen.