Vaak ben je in (politieke) besluitvorming zelf niet degene die de meeste macht heeft. Toch wil je zoveel mogelijk van jouw wensen gerealiseerd zien. Hier volgen drie strategieën die je dan zou kunnen kiezen: choose your battle, coalitievorming en zoeken naar objectieve criteria. Je kunt ze overigens ook gecombineerd inzetten, en hier geldt tevens dat er meer opties denkbaar zijn dan alleen deze drie.
Choose your battle
Als je zelf geen sterke positie hebt, is het vaak niet verstandig om in te gaan tegen elk punt of besluit waarmee je het oneens bent. Wie keer op keer als dwarsligger wordt gezien, loopt het risico door de machthebber (bijvoorbeeld de voorzitter of de directeur) niet meer serieus te worden genomen. De kans bestaat dat jouw inbreng eigenlijk al op voorhand wordt afgewezen: ‘daar heb je hem weer’. Of nog erger, dat je inbreng niet eens meer wordt gevraagd.
Het kan in een dergelijke situatie verstandiger zijn op voorhand een of twee onderwerpen te bedenken waar je jezelf op focust, bijvoorbeeld agendapunt 4c en agendapunt 7. Dit kunnen de punten zijn die voor jou het belangrijkst zijn, of de punten waarvan je denkt dat de kans het grootst is dat er daarbij naar jou wordt geluisterd. Weeg hierin ook goed de belangen mee die anderen hebben. Je houdt dan bij alle andere agendapunten je kruit droog. Bij de vooraf uitgekozen agendapunten geef je maximaal je inbreng. Soms werkt dit. In plaats van op alle onderdelen nul op het rekest te krijgen, beweeg je met de meeste punten mee, maar haal je er zelf ook een of twee binnen. Gegeven de omstandigheden kan dat een maximale score zijn.
Coalitievorming
Als je het alleen niet redt, kun je op zoek gaan naar medestanders. Probeer vooraf te bedenken wie jouw voorstel zouden kunnen steunen. Als je ze vooraf benadert, kun je samen optrekken en een tactiek afspreken, bijvoorbeeld wie het best het woord kan doen en wie welke argumenten inbrengt. Daarnaast zou je kunnen bedenken of er nog andere aanwezigen zijn die misschien niet direct een medestander zijn, maar die dat wel zouden kunnen worden als ze er iets voor terug krijgen. Hoewel zij op voorhand misschien niet zouden instemmen met jouw plan bij agendapunt 4, zijn ze daartoe wellicht toch bereid als jij hen steunt bij agendapunt 6. Door vooraf goed na te denken over de belangen en de verhoudingen en te trachten een aantal tijdelijke vriendschappen te sluiten, kun je misschien wat verschuivingen aanbrengen in de machtsbalans. Zo kun je toch enkele punten gerealiseerd krijgen die voor jou belangrijk zijn.
Objectieve criteria
Bij het inzetten van objectieve criteria kijk je of je het besluitvormingsproces kunt wijzigen, waardoor de machtsbalans anders wordt. In plaats van dat de baas beslist, zoek je naar objectieve criteria op basis waarvan je met elkaar het besluit gaat nemen. Die criteria spreek je vooraf met elkaar af.
Theo en Sophie wonen met hun gezin tegenover een schoolplein. Als ouders met kinderen vinden zij het fijn als buiten schooltijd het plein open is, zodat de kinderen uit de buurt er kunnen spelen. Echter, de directeur van de school heeft de macht, hij gaat erover. Als zij hem rechtstreeks vragen of het hek open mag blijven, geven ze hem de mogelijkheid naar eigen inzicht ja of nee te zeggen. Als het nee is, dan is het nee en valt er voor hen weinig aan te doen. In plaats van deze vraag te stellen, met een grote kans op een afwijzing, zouden ze kunnen voorstellen of het hek kan openblijven als zij erin slagen ten minste twintig handtekeningen van andere buurtouders op te halen. Op die manier kunnen ze proberen de besluitvorming afhankelijk te maken van een objectief criterium en niet van de persoonlijke voorkeur en mogelijke willekeur van de schooldirecteur.
Andere voorbeelden met objectieve criteria zijn: een verkeerslicht plaatsen als er een bepaald aantal ongelukken is gebeurd, een besluit afhankelijk stellen van een onafhankelijk onderzoek dat moet worden uitgevoerd, of een promotie als je een bepaald target hebt gehaald.
Uiteraard geldt als je objectieve criteria wilt inzetten dat de machthebber op voorhand met de procedure moet instemmen. In zekere zin moet hij dus ook bereid zijn een stukje van zijn macht af te staan. Niet alle machthebbers zullen daartoe altijd bereid zijn, maar als je goede criteria hebt en een ‘redelijke’ machthebber, kun je via deze weg soms toch dingen gedaan krijgen die anders niet zouden lukken.
Door: Michel de Visser
Bron: Politiek sensitief aan de slag
