Dear stress, let’s break up!

Moeten en kunnen bedrijven meer initiatief nemen om de stress onder de medewerkers te verlagen?

Ongezonde druk, spanning, een te hoge draagkracht, allemaal begrippen die gerelateerd zijn aan stress. Wist je dat stress van oorsprong een term uit de bouw is? Stress is de kracht die uitgeoefend wordt op een voorwerp. Wanneer wij over stress praten gaat het over een teveel aan spanning, dat de draagkracht groter wordt (of al is) dan het draagvlak aan kan. Er zijn dingen die invloed hebben op deze stress die wij zelf veroorzaken zoals ongezonde leef- en werkgewoonten. Dit draagt bij aan een verminderde weerstand, wat er weer voor zorgt dat je nog gevoeliger bent voor de gevolgen van stress.

Gedragsveranderingen

Snauwen, kritisch en bazig zijn, iedereen heeft wel eens van die dagen waarop iedereen maar beter zijn mond kan houden. Sommige mensen blijven echter in dit patroon hangen. Ongezonde stress kan resulteren in gedragsverandering van een persoon. Overmatig gebruik van alcohol, drugs, sigaretten en (ongezond) eten, zijn ook veel voorkomende gevolgen van stress. De prikkelbaarheid kan leiden tot conflicten en lusteloosheid of somberheid kan het terugtrekken uit de sociale contacten betekenen.

Lichamelijke gebreken

Steeds vaker last van hoofd-, rug- of nekpijn of zelfs van hartklopping en spijsverteringsstoornissen? Het kunnen allemaal de symptomen zijn van langdurig aanhoudende stress. Het afweersysteem wordt aangetast, hierdoor ben je ook veel vatbaarder voor verkoudheid en griep. Daarnaast kun je je rusteloos en vermoeid voelen. Vaak het gevolg van de slaapproblemen die ontstaan zijn door de stress. Chronische stressoren, dat zijn voortdurende situaties die een negatieve invloed uitoefenen, zorgen voor een overvloedige afscheiding van cortisol. Dit kan een negatieve invloed hebben op het lichaam doordat de spijsvertering verlaagt. Daarnaast worden de energiehuishouding en het immuunsysteem nadelig beïnvloed, waardoor het lichaam zich moeilijker kan verdedigen tegen infecties en virussen.

Ik heb het zo DRUK!!

Bijna één miljoen Nederlanders heeft het gevoel tegen een burn-out aan te lopen. Van de medewerkers die langsgaan bij de bedrijfsarts is bij meer dan 50% stress de oorzaak voor het bezoek. De toenemende werkdruk is een van de grootste boosdoeners als het gaat om het ervaren van stress. De verwachtingen van mensen (werkgevers, werknemers, klanten, collega’s) zijn zo hoog. Tegenwoordig kent iedereen wel iemand in zijn of haar omgeving die een burn-out heeft gehad. Burn-out is een steeds populairder wordend begrip. Best bijzonder wanneer je bedenkt dat mensen in veel andere landen nog nooit van het begrip gehoord hebben. Toen R. Werkhoven 25 jaar geleden begon als bedrijfsarts bestond een burn-out niet eens. Wat is een burn-out eigenlijk? Iemand met een burn-out is overbelast. De ‘normale’ rust en slaap volstaan niet meer om te kunnen herstellen van de geleverde inspanning. Door een langdurige periode met hoge belasting, is het biologische herstel te kort geschoten. P. Hendricks, COO, ziet de veranderende en toenemende werkdruk mede ontstaan door de exponentiele groei in veranderingen. Veranderingen gaan steeds snellen en veranderingen brengen weer veranderingen met zich mee. Het psychologische omslagpunt bij veel werknemers is echter nog niet gemaakt, zij zijn er niet klaar voor om zo snel te veranderen.

De hoogste vs. de laagste werkdruk

Dat werknemers nog niet klaar zijn voor zoveel veranderingen, is ook terug te zien in de cijfers van het Centraal Bureau van de Statistiek betreffende de werkdruk onder Nederlanders. Mensen binnen de financiële sector bijvoorbeeld, ervaren een bovengemiddelde werkdruk van 2.5 of zelfs 2.6 op een schaal van 1 tot 4. De financiële wereld is erg prestatiegericht, er heerst een afrekencultuur. Niet presteren betekent bijna per definitie einde carrière. Dit draagt bij aan de opbouw van stress moeilijkheid. Daarnaast is er na de financiële crisis meer druk komen te staan op de banken wat betreft het kapitaal. Hier zijn hogere eisen aan gesteld waardoor er minder winst gemaakt wordt. Het geld moet ergens vandaan blijven komen en die druk komt op de medewerkers te liggen: zo efficiënt mogelijk werken.

Even je hoofd leeg maken

Door de toenemende druk neemt ook de stress toe. Het stressniveau neemt voornamelijk toe in de leeftijdscategorie 25-35 jaar. Dit is zorgelijk. Het brein van jongeren is namelijk nog volop in ontwikkeling tot het dertigste levensjaar. In deze tijd is het noodzakelijk om zoveel mogelijk cognitieve reserves op te bouwen en na die tijd deze reserves te onderhouden. We moeten ons brein trainen in plaats van uitputten. Een uurtje uit je raam staren, niets doen, je hersenen de rust gunnen die ze nodig hebben! Ons archiverend-brein doet zijn werk pas wanneer wij pauze nemen of slapen. Daarnaast is het ook nog eens zo dat ons brein helemaal niet kan multitasken, al denken we dat altijd wel te kunnen. Sterker nog, bij moeilijk intellectueel werk doen we er zelfs tien keer langer over! En dan nog te bedenken dat het resultaat ook nog eens slechter en minder creatief is.

Een van de manieren om ons brein weer in topconditie te krijgen is door te sporten. Nu denkt iedereen vast meteen aan hardlopen, de sportschool, zwemmen, fietsen, etc. Maar zo extreem hoeft het helemaal niet te zijn. Een stukje stevig wandelen, fietsen naar het werk of een frisse neus halen kan al voldoende zijn. Uit onderzoek is gebleken dat mensen die tijdens de pauze aan sport hebben gedaan, zich aan het eind van de werkdag minder moe en gestrest voelen. Daarnaast krijg je er meer energie van en een betere stemming.

Zijn wie je bent

Naast sporten of een frisse neus halen, is de kans groot dat je werkstress verminderd wanneer je kunt zijn wie je bent. De bejegening van werknemers blijkt een grote verklarende factor voor het hoge aantal burn-out klachten en verzuim onder jongeren. Werkgevers die de verscheidenheid van hun medewerkers weten te benutten slagen er beter in om nieuwe ontwikkelingen te maken en in te spelen op verschillende omstandigheden. Helaas lukt dit nog niet overal en wordt er veelal vanuit een ideaaltype gewerkt. Een ideaal dat is ontstaan in de tijd dat de meeste werknemers autochtone, oudere mannen waren. Wanneer er niet vanuit een ideaaltype gewerkt wordt, is het nog de vraag of de werknemers zich veilig genoeg voelen in hun werkomgeving om hun meningen te delen, positief of negatief. Voor veel mensen is het niet vanzelfsprekend om te zeggen wat te vinden. Het gaat hier om de psychologische vrijheid die gecreeerd moet worden.

Stress: twee gezichten

Denken we aan stress dan denken we aan iets slechts. Maar waar komt dat eigenlijk vandaan en is dit terecht? Het komt voort uit de associatie van stress met heel andere situaties. Situaties waar we geen controle over hebben en geen passend antwoord op hebben. Wanneer we iets meemaken dat zo gevaarlijk is dat ons leven op het spel staat of dat van een dierbare, dan onthouden we dat één op de tien mensen komt zelfs nooit meer los van deze herinnering. Stressvolle gebeurtenissen geven de kleur aan ons leven. In die zin is stress goed, of deze nu leuk of vervelend was. Zo geven mensen aan ‘Ik heb druk nodig om te presteren. Dan ben ik op mijn best’. Ons negatieve beeld tegenover stress is dus zeker niet altijd terecht!

Vandaag beginnen we de dag met Yoga

De werkgever speelt een grote rol bij het helpen reduceren van de werk gerelateerde lasten van de persoon in kwestie. Wanneer de werkdruk verlaagd wordt, zal de stress onder de medewerkers afnemen. Zo kan een precieze functieomschrijving al zorgen voor minder stress. Bedrijven kunnen ingrijpen om de stress, die veroorzaakt wordt door het werk, te reduceren. Dit kan door cursussen aan te bieden die de werknemer leert met stress om te gaan en door stressoren te verminderen (Murphy & Schoenborn, 1987). Praktijkervaring van D. Kleinsma: ‘Ik heb twee keer meegedaan aan mindfulness, dat was heel erg leuk. Ik heb daar voor het eerst een aardbei gegeten, waar we een kwartier over moesten doen. Ik heb nog nooit zoveel smaak beleefd bij een aardbei, zo lekker! Je beleeft het totaal anders! Ik was eerst een beetje gereserveerd, maar ik vond het geweldig! Dus ik snap heel goed dat mensen daar heel veel baat bij hebben’ moeilijkheid. Natuurlijk zijn er ook genoeg andere manieren om als bedrijf te investeren in het welzijn van je personeel. Hierbij valt te denken aan een tafeltennis- of voetbaltafel om stoom af te blazen, een speciale relax plek met luie stoel en boeken, maandelijkse wandelwedstrijden (wie heeft aan het eind van de maand het meest gelopen), verstopspelletjes tussen de bedrijven door en natuurlijk eens in de zoveel tijd een teamuitje.

Een andere, eenvoudige, manier is door meer inzicht te geven in de positieve kanten van stress. Laten zien dat je stress nodig hebt om te presteren. Stress is niet alleen maar slecht voor de mens. Het zou in de filosofie van het bedrijf moeten zitten, dat het uitgedragen wordt hoe je met stress om kunt gaan. Iedereen ervaart stress op een andere manier. Het geven van workshops en inzichten is zeker iets wat een werkgever kan doen om zijn werknemers beter om te laten gaan met stress moeilijkheid. Maar de eindverantwoordelijkheid ligt bij de personen zelf. Zij moeten het initiatief nemen en de verantwoordelijkheid voelen om zelf hun problemen aan te pakken. Daarnaast kan een bedrijf heel veel dingen aanbieden om stress te reduceren, maar het zijn de medewerkers die er iets mee moeten doen. Wanneer iets georganiseerd wordt maar er geen animo is, dan is het voor een werkgever ook een onbegonnen zaak. Toch ben je als organisatie haast verplicht om daar waar mogelijk, te proberen om verbeteringen aan te brengen in zaken waarvan je ziet dat die verbetering behoeven. Dat je je als organisatie niet neerlegt bij een hobbel of moeilijkheid. Er moet dan een cultuurverandering plaatsvinden, een verandering in de visie van het bedrijf.

Conclusie

Werkgevers kunnen meer initiatief nemen in het verlagen van de werk gerelateerde stress door in de visie van het bedrijf op te nemen hoe zij wensen stress tegen te gaan. Het moet onderdeel worden van de bedrijfscultuur. Daarnaast slagen werkgevers die de verscheidenheid van hun medewerkers weten te benutten er beter in om nieuwe ontwikkelingen te maken en in te spelen op verschillende omstandigheden. De bejegening van werknemers blijkt namelijk een grote verklarende factor voor het hoge aantal burn-out klachten en verzuim onder jongeren. Toch ligt de grootste verantwoordelijkheid bij de werknemer zelf. Zij moeten open staan voor wat hun werkgever aanbiedt om stress te reduceren, maar ook het initiatief nemen en de verantwoordelijkheid voelen om hun stress aan te pakken.

Aanbevelingen

Een werkgever heeft de mogelijkheid om werkstress te reduceren, zo laag mogelijk te houden. Bijvoorbeeld door mindfullness, yoga of sporten aan te bieden. Maar ook door meer inzicht te geven in wat stres nu eigenlijk is. Daarnaast moeten bedrijven hun medewerkers de kans geven zichzelf te durven en te kunnen zijn. Dit artikel is geschreven ten behoeve van het afstuderen in aan de studie Management in de Zorg aan de Hogeschool Utrecht, te Amersfoort. Door: Linda Hafkamp Boekentip: Ik2 – De beste versie van jezelf IK² – De beste versie van jezelf’, laat op een inspirerende manier zien hoe je het volledige potentieel uit jezelf kunt halen. De inhoud is geheel geijkt op de huidige prikkel- en stressvolle wereld, die je dwingt nieuwe vaardigheden en eigenschappen te ontwikkelen om je doelen te kunnen behalen.

• Meer informatie over Ik2 – de beste versie van jezelf >>>