De populaire Deense tv-serie Borgen rond politiek leider Brigitte Nyborg illustreert mooi een aantal leiderschapsthema's die nauw aansluiten bij wetenschappelijke kennis over sekseverschillen van leiders.
Veel films en series zijn Anglo-Amerikaans en draaien daarom vaak om mannelijke leiders. De Deense serie Borgen is hierop een interessante uitzondering. De politica Brigitte Nyborg start als een prototypische vrouwelijke leider. Maar gaandeweg wordt haar aanpak mannelijker waardoor ze haar effectiviteit verliest. Dat is de valkuil voor veel vrouwelijke topmanagers en politici. Uit recent Noors onderzoek blijkt (opnieuw) dat organisaties waarin de top bestaat uit mannen én vrouwen beter presteren. Mannen en vrouwen vullen elkaar prima aan maar ze moeten wel zichzelf blijven.De leiderschapsthema's die in Borgen aan de orde komen:
1. Draagvlak creëren
Ook in Denemarken is in de politiek sprake van de noodzaak tot een coalitie. De premier moet dus goed kunnen samenwerken, iets waar vrouwen beter in zijn omdat ze gemiddeld democratischer en minder hiërarchisch leidinggeven. Ook Nyborg heeft aanvankelijk een participatieve leiderschapsstijl. Gaandeweg wordt haar stijl meer autoritair waardoor ze echter juist aan effectiviteit verliest.
2. Meer combineren
Bij de balans tussen werk en privé draait het om prioriteiten stellen: hoe zwaar wegen zaken? Uit onderzoek blijkt dat vrouwen er meer moeite mee hebben om alles opzij te zetten voor hun carrière. Nederland heeft slechts elf procent vrouwelijke topfunctionarissen mede door het hoge aantal vrouwen dat in deeltijd werkt. Nederland bungelt daarmee samen met Japan en de Verenigde Arabische Emiraten in de onderste regionen van de wereld ranglijst. Ook in Borgen wil Nyborg zowel topmoeder als toppolitica zijn en kan dat moeilijk combineren.
3. Steun van het thuisfront
Mannen hebben meer moeite de tweede viool te spelen bij een echtgenote met veel status en macht en zijn minder bereid de zorg voor de kinderen op zich te nemen. Ook in Borgen speelt dit een rol: Als Nyborg van haar echtgenoot eist dat hij een aanbod afwijst om ceo te worden omdat dit voor haar politieke risico's met zich meebrengt, verlaat hij haar. Sommige machtige vrouwen lossen dit op door kinderloos te blijven (Angela Merkel, Oprah Winfrey) of vaker van partner te wisselen (Nina Brink, Neelie Smit-Kroes).
4. Minder competitief
Uit onderzoek blijkt dat kiezers in tijden van crisis en oorlog een sterke voorkeur hebben voor een mannelijke leider. Die voorkeur geldt ook in bedrijven in competitieve markten en dan met name bij grote concerns. Ook Nyborg is als vrouw van nature meer gericht op harmonie, wat haar opponenten echter interpreteren als ‘gebrek aan daadkracht'.
5. Persoonlijke conflicten
Vrouwen houden niet van politieke spelletjes en trekken zich meer aan van persoonlijke conflicten en emoties. Ze hebben meer oog voor relationele consequenties. Dat maakt vrouwelijke leiders effectief, maar ook kwetsbaar omdat ze harder geraakt worden door conflicten. Nyborg deinst er niet voor terug haar vice-premier eruit te werken als hij haar positie ondergraaft. Maar ze bekent eerlijk aan haar coalitiepartner dat ze de vice-premier zwart heeft gemaakt en dat dit niet goed voelt.
Bron: Mark van Vugt en Max Wildschut op http://www.mt.nl/, 20 september 2013.
Leestip: Leiders over veranderen. De veranderagenda van 10 topmanagers en 10 topadviseurs.
