De verzorgde reis en trektocht en het veranderperspectief

Mensen verschillen in de manier waarop ze op vakantie gaan. Sommige mensen kiezen voor een volledig verzorgde reis. Ze weten dan waar ze aan toe zijn en wat ze kunnen verwachten. De voorbereiding kost weinig tijd; je hoeft alleen je koffers te pakken. Andere mensen kiezen voor wat meer avontuur en genieten van het onverwachte.

Welke vakantie heeft jouw voorkeur?

Kies je een reisbureau dat jouw vakantie regelt? Kies je voor het gemak van ‘all-inclusive’? Of kies je een bestemming waar je nieuwsgierig naar bent en trek je eropuit?

Verzorgde reis

De verzorgde reis is de metafoor voor veranderen vanuit het positionele perspectief. De manager, ondersteund door een externe deskundige, stelt een diagnose en schrijft vervolgens een recept voor aan degenen die de verandering dienen te ondergaan om ‘beter’ te worden. Alles is geregeld. Het is als een geheel verzorgde reis. De verandering kent een vastgestelde route en de haltes zijn vooraf vastgesteld. De koffie staat zogezegd al klaar als de bus met het reisgezelschap arriveert. De keerzijde is dat het museum bezocht wordt als het schitterend weer is en de geplande stadswandeling doorgaat ook al regent het pijpenstelen. Veranderen als ‘verzorgde reis’ is het implementeren van een oplossing. Deze oplossing is bedacht door weinigen maar beïnvloedt het leven van velen. De verandering is top-down aangestuurd. De leiders van de verandering staan buiten de verandering zelf. Veranderen is letterlijk voor ‘anderen’. Overtuigen en overreden is de gebruikelijke communicatiestrategie. Eerst moet er ontdooid worden of er is een brandend platform nodig, omdat er anders geen bereidheid is om te veranderen. Als samenwerken en leren zo belangrijk zijn voor de toekomst van een organisatie, dan is een veranderstrategie als ‘de verzorgde reis’ toch wat vreemd.

De trektocht

Veranderen als ‘trektocht’ sluit beter aan bij het transactionele perspectief. Het beeld over de bestemming werkt als lonkend perspectief. Er zijn vrijheidsgraden in het tempo en de route van de trektocht. Er wordt gewerkt op basis van voortschrijdend inzicht. Een goede trektocht vergt voorbereiding, flexibiliteit en conditie van de reizigers. Een trektocht benut bestaande capaciteiten, biedt helderheid over het reisdoel en is gebaat bij flexibiliteit in het tempo en de weg ernaartoe. Een trektocht vraagt een gids die inschattingen kan maken van de consequenties van gewijzigde omstandigheden.

Cocreatie

Veranderen als trektocht wordt gekenmerkt door cocreatie. Met elkaar wordt de blik naar buiten en naar binnen gericht. Vanuit een besef dat klantwaarde uiteindelijk beslissend is voor de continuïteit van de organisatie, ontwikkelen de betrokkenen zelf de noodzaak van verandering. Nieuwe ambities zijn de bron voor veranderen. Cocreatie vergt een gezamenlijke bezinning op de bestaande situatie. Door het collectieve karakter van deze manier van veranderen blijft er oog voor de onderlinge samenhang. Er wordt niet gesproken óver elkaar, mensen spreken mét elkaar. Relevante partijen worden bij elkaar gebracht om in het ‘hier en nu’ zaken met elkaar te klaren. Hierdoor start de verandering al bij de diagnose. Betekenissen ontstaan, worden in stand gehouden en veranderen in de verhalen die mensen elkaar vertellen aan de hand van gedeelde ervaringen. De uitnodiging van de leidinggevende bij cocreatie luidt als volgt: ‘Ik heb een ambitie en wil met jullie verkennen hoe we deze kunnen verfijnen, versterken en waarmaken.’ Hoe nodig jijzelf mensen uit om mee te doen met een verandering? Veel mensen werken elke dag met goede intenties in organisaties. Ze herkennen de disfunctionele routines in de trant van ‘zo doen wij dat nu eenmaal’. Iedereen weet uit eigen ervaring hoe moeilijk het is om deze routines ter discussie te stellen of je anders te gedragen. Het is vaak fietsen in mul zand als je actief wordt buiten je eigen gebied van verantwoordelijkheid. Voor je het weet, zijn mensen of procedures gepasseerd. Bron: Perspectieven op veranderen Door: André Wierdsma

Het boek: Perspectieven op Veranderen

In Perspectieven op veranderen hebben acht smaakmakers in organisatieverandering hun inzichten gebundeld. Dit levert een rijk beeld op van dynamiek in organisaties en hoe je een aanlokkelijke koers uitzet in een dynamische omgeving. Een scala van veranderstrategieën en interventies komt aan bod. Omgaan met weerstand en creëren van draagvlak worden evenwichtig belicht. Er worden handvatten aangereikt hoe u samen met anderen succesvol kunt veranderen.

• Meer informatie over perspectieven op veranderen >>>