Ik denk dat we het verkeerde soort leiders bewonderen. Kijk naar het nieuws en je ziet vooral leiders die hard praten. Die stevig staan, zichtbaar zijn en overal een antwoord op lijken te hebben. Niet per se omdat ze nu zo goed leidinggeven, maar vooral omdat ze het podium zoeken — en krijgen. Hierdoor krijgen wij als toeschouwers een vertekend beeld van goed leiderschap. Leiderschap is luid, dominant en onbesuisd. Het lijkt de nieuwe norm te zijn. Tegelijkertijd zijn er net zo goed leiders die het heel anders aanpakken. Die zijn minder zichtbaar, maar hebben desondanks – of juist daarom – vaak meer impact. Ze doen hun werk zonder er een show van te maken.
Charisma versus karakter
We laten ons makkelijk (en graag?) imponeren door charisma en slimme oneliners en vergeten ondertussen de leiders die níet constant overal aanwezig zijn. Die níet in elke camera kijken, maar die wél weten wat belangrijk is — ook als dat ongemakkelijk voelt, of niet lekker bekt. Dat is op zich niet vreemd. In veel organisaties en ook op andere plaatsen geldt immers: wie zichtbaar is, telt mee. Wie daarentegen nuanceert of aarzelt, wordt al snel gezien als niet doortastend genoeg. Terwijl dit juist de leiders zijn die vaak zorgvuldiger beslissen, beter luisteren en minder snel ontsporen onder druk.
Leiderschap zonder poeha
In mijn boek Stoïcijns leiderschap neem ik Warren Buffett als voorbeeld. Toen hij zijn opvolger aanwees, deed hij dat zonder poeha. Geen afscheidstournee, geen hoogdravende speech. Hij had achter de schermen al jaren gewerkt aan een gestroomlijnde overdracht. Want het ging niet om hemzelf, maar om wat hij zou achterlaten. Leiderschap tonen betekende voor hem verantwoordelijkheid nemen, niet een kans om applaus te oogsten.
Voor mij is dát leiderschap: doen wat nodig is, ook als niemand kijkt. Stilstaan bij wat klopt — en daar ook naar handelen omdat je weet wat er op het spel staat — niet voor jezelf, maar voor het grotere geheel waar je deel van uitmaakt. Juist die manier van leidinggeven maakt op de lange termijn het verschil. Niet met grote gebaren, maar met stille toewijding en overtuiging. Precies om dat soort leiders zitten we verlegen. Stoïcijnse leiders.
Vastberaden, niet verleid
Er is lef voor nodig om je niet te laten verleiden tot haantjesgedrag of het geven van snelle oplossingen. Overweldigd door talloze meningen, moordende deadlines en constante verandering is het een uitdaging om bij de kern te blijven. Om niet te worden meegezogen in de hectiek, maar vast te houden aan wat telt. Niet om te winnen, maar om iets op te bouwen dat verder gaat dan jezelf. Om ruimte te geven, in plaats van die alsmaar te vullen met je eigen gelijk.
Wie maakte echt indruk op jou?
Als we echt iets willen veranderen — in ons werk, in organisaties of breder in de samenleving — dan begint dat met anders leren kijken. Door jezelf af te vragen: wie bewonder ik eigenlijk en waarom? En wees eerlijk: wie heeft er ooit écht iets bij je losgemaakt? Die spreker met het perfecte verhaal? Of die collega die niet veel woorden nodig had, maar wel de juiste? Die er gewoon wás – met rust, helderheid en vertrouwen?
De stoïcijnen waren er helder over: invloedrijk leiderschap begint bij jezelf. Bij hoe je omgaat met druk, twijfel en weerstand. Niet op het podium, maar juist daarbuiten — in de dagelijkse keuzes die je maakt.
Betrokken, niet afstandelijk
Het woord stoïcijns wordt vaak geassocieerd met onverschilligheid of afstandelijkheid. Maar stoïcijns leiderschap betekent juist dat je betrokken bent. Dat je bewust handelt, ook als het schuurt. Dat je verantwoordelijkheid neemt voor het grotere geheel, zonder jezelf groter te maken dan nodig is. Dat je je overtuiging zwaarder laat wegen dan je imago.
Vind die overtuiging in jezelf, laat je inspireren door de stoïcijnse leiders en heb het lef om het zelf ook zo te doen!
Door: Fief Macrander
