Wetenschappers onderzoeken niet alleen hoe (on)tevreden we zijn met ons karakter. Ze onderzoeken ook over welke persoonlijkheidskenmerken we het liefst zouden beschikken. En wat blijkt, we streven helemaal niet naar eigenheid. Eigenlijk willen we allemaal hetzelfde zijn. We streven massaal naar een (ideale) persoonlijkheid die extravert, emotioneel stabiel, vriendelijk en ordelijk is. En als klap op de vuurpijl willen we ook nog gewetensvol zijn. Dit blijkt uit een studie van de Amerikaanse Psycholoog Nathan Hudson.
Geschatte leestijd: 5 minuten
De ideale persoonlijkheid
Je zou natuurlijk kunnen denken dat er zoiets bestaat als ‘de ideale persoonlijkheid’. Maar volgens experts is dat absoluut niet het geval. Anders had de evolutie wel geselecteerd op één winnend persoonlijkheidstype. Het zijn juist de verschillen die ervoor zorgen dat we als mens overleven en succesvol zijn.
Persoonlijkheid
Het zijn persoonskenmerken die bepalen hoe wij ons voelen, denken en gedragen. Wetenschappers zijn het erover eens dat onze persoonseigenschappen voor de helft genetisch zijn bepaald. De andere helft wordt bepaald door de omstandigheden. Maar zijn ze ook te veranderen? Daarover straks meer.
Bewuste en onbewuste persoonlijkheid
In zijn boek ‘Vreemden voor onszelf ‘ schrijft Timothy Wilson dat we allemaal twee soorten persoonlijkheden hebben: een onbewuste en een bewuste persoonlijkheid. Onze onbewuste persoonlijkheid reageert snel en intuïtief op bepaalde situaties. De snelle, ongecontroleerde reflex om wel of niet in discussie te gaan met een collega, zegt bijvoorbeeld iets over je onbewuste persoonlijkheid. De weloverwogen keuze of je die collega vervolgens uitnodigt voor een etentje om nog eens over een zaak te praten, wordt genomen door onze bewuste persoonlijkheid. Hierbij komen bewuste afwegingen, ons zelfbeeld en onze principes kijken.
De kunst is om in je zelfbeeld ook de gedragingen van je onbewuste persoonlijkheid mee te wegen.
Dat is nog niet zo gemakkelijk, omdat het lastig is om je onbewuste handelen objectief te observeren. Het verklaart bijvoorbeeld onze verbazing (en het ongemak) wanneer we onszelf terugzien op videobeelden. Om zicht te krijgen op dit deel van onszelf hebben we ‘externe bronnen’ nodig. Het is daarom zinvol om regelmatig om feedback te vragen.
The Big Five
Inmiddels zijn de meeste psychologen het erover eens dat onze persoonlijkheid bestaat uit vijf belangrijke clusters van persoonlijkheidseigenschappen. Deze worden ook wel de Grote Vijf, of Big Five genoemd. De Big Five persoonlijkheidstheorie is de best onderzochte en meest gebruikte persoonlijkheidstheorie. Uit langdurig, gedegen en wereldwijd psychologisch onderzoek blijkt dat je iemands persoonlijkheid door middel van vijf dimensies kunt beschrijven. Deze dimensies zijn emotionele stabiliteit, extraversie, openheid, vriendelijkheid en ordelijkheid.
Emotionele stabiliteit
De mate waarin je negatieve gevoelens weet te vermijden, vooral in stressvolle situaties. Emotioneel stabiele mensen zijn evenwichtig en zelfverzekerd. Minder stabiele mensen zijn gevoelig en onzeker en ervaren meer ups en downs.
Extraversie
De mate waarin je behoefte hebt aan sociale prikkels, op zoek bent naar actie en andere mensen. Extraverte mensen zoeken het rumoer op terwijl introverte mensen dat liever ontwijken.
Openheid
Open mensen zijn nieuwsgierig, staan open voor nieuwe opvattingen, mensen en ervaringen. Wie niet zo open is houdt minder van veranderingen en koestert vaker traditionele opvattingen.
Vriendelijkheid
De mate waarin je geïnteresseerd bent in anderen, rekening met ze houdt, geduldig bent. Vriendelijke mensen zijn meegaand, gericht op harmonie. Mensen die hier laag op scoren zijn zakelijker, koppiger en meer gericht op hun eigenbelang.
Ordelijkheid
De mate waarin je doelgericht en planmatig te werk gaat. Ordelijke mensen hebben zelfdiscipline en zijn betrouwbaar. Minder ordelijke mensen gaan rommeliger te werk, maar zijn ook flexibeler.
Per dimensie kun je hoog, laag of ergens daar tussenin scoren. Er zijn geen slechte scores. Je moet er alleen voor zorgen dat je een (werk)omgeving vindt of creëert die bij je persoonlijkheid past. Veel persoonlijkheidstests die bij loopbaanadvies worden gebruikt, zijn gebaseerd op de Big Five persoonlijkheidstheorie. Nieuwsgierig hoe jij scoort op The Big Five, hier vind je een korte test.
Persoonlijkheid verbeteren
Je persoonlijkheid volledig veranderen is echt een stap te ver. Maar je persoonlijkheid perfectioneren is prima mogelijk. Maar vraag je daarbij altijd af waarom je dat eigenlijk zou willen. Uiteindelijk is het ook een kunst dicht bij jezelf te blijven, jezelf durven te zijn. Kijk wat persoonlijkheidsexpert Nathan Hudson er over vertelt in zijn TEDTalk.
Hoewel er veel trainingen worden aangeboden met aanlokkelijke namen als ‘deep change in vijf stappen’ of ‘een beter mens in één dag’ moet je er rekening mee houden dat je persoonlijkheid perfectioneren flink aanpoten is. Het goede nieuws is dat er prima mogelijkheden zijn om eigenschappen die je niet oké vindt te verbeteren. Om de relatie met jezelf en met anderen te perfectioneren, mits we realistische, concrete en haalbare doelen stellen.
Je sociale angst verminderen en winnen aan zelfvertrouwen is bijvoorbeeld prima te doen. Is het echter je ambitie om je hele neuroticisme weg te werken dan gaat je dat waarschijnlijk niet lukken.
Stel dat je bijvoorbeeld gewoon wat extraverter wil worden. Dan ga je gewoon vaker naar vrienden en mijdt niet langer groepen. Fake it till you make it! Het maakt je vanzelf extraverter, echt!
Door: Rijk Binnekamp
Rijk Binnekamp is zo’n 20 jaar actief geweest op gebied van training, coaching en leiderschapsontwikkeling, heeft nog immer een bovengemiddelde interesse in leiderschap en alle aspecten die daar mee samenhangen. Zijn ideeën en gedachten vertrouwt hij regelmatig toe aan papier.
