Een belangrijke vaardigheid die managers moeten beheersen, is hun aandacht richten op drie dimensies: op zichzelf, anderen en de wereld om hen heen.
Focussen als cruciale taak
Een cruciale taak van leiders is focussen, dat wil zeggen de aandacht van hun organisatie en van hun mensen op de juiste dingen richten. Om daarin te slagen moeten ze allereerst eigen aandacht kunnen focussen. Uit neurowetenschappelijk onderzoek blijkt dat we op veel manieren focussen – voor verschillende doelen en gebruikmakend van verschillende delen van de hersens en verschillende zenuwbanen. Daniel Goleman, codirecteur van het Consortium for Research on Emotional Intelligence van de Rutgers University, deelt deze soorten focus in drie groepen in: op jezelf focussen, op anderen focussen, en op de grotere wereld focussen. Deze indeling werpt nieuw licht op allerlei essentiële leiderschapsvaardigheden: de aandacht naar binnen en op anderen richten helpt managers om hun emotionele intelligentie te cultiveren; meer inzicht in hoe ze op de wereld focussen, maakt ze beter in het ontwikkelen van strategieën, innoveren en managen van organisaties. Elke leider moet alle drie deze vormen van aandacht op de juiste, evenwichtige wijze richten. Het mooie is dat het allemaal te ontwikkelen en te trainen is, net als andere leiderschapsvaardigheden.
Een belangrijk aspect van focussen op jezelf is zelfbeheersing – wilskracht: je richt je aandacht op iets en laat die niet afdwalen. Het stelt je in staat om doelgericht en kalm te blijven bij crises, om je eigen agitatie te beteugelen en om er snel weer bovenop te komen bij debacles en nederlagen.
Onderzoeksvoorbeelden
In de jaren zeventig werden 1037 Nieuw-Zeelandse kinderen uitgebreid getest op wilskracht, onder meer via de marshmallowtest van Walter Mischel. Daarbij wordt kinderen de keus gegeven: ze krijgen één marshmallow en mogen die meteen opeten, maar als ze er een kwartier lang van af weten te blijven (in hun eentje in de kamer) krijgen ze een tweede marshmallow. Grofweg een derde van de kinderen weet de verleiding te weerstaan. Zo’n 20 jaar later is 96% van deze kinderen opgespoord. Wat blijkt: degenen die als kind de wilskracht hadden om de marshmallow niet meteen op te eten, waren significant gezonder, financieel succesvoller en gehoorzamer aan de wet dan de anderen. Uit ander onderzoek blijkt zelfs dat het zelfbeheersingsniveau van kinderen een sterkere voorspeller van financieel succes is dan IQ, sociale klasse en familieomstandigheden.
Het belang van empathie
Je aandacht op anderen richten is de basis van empathie en ‘sociale gevoeligheid’ (vermogen om sociale relaties aan te gaan). Executives die op anderen kunnen focussen, herken je snel: zij brengen mensen bij elkaar, hun meningen wegen het zwaarst en anderen werken graag met hen samen. Het zijn natuurlijke leiders. Er zijn drie soorten empathie te onderscheiden:
- Cognitieve empathie is het vermogen om het perspectief van iemand anders te begrijpen. Het stelt je in staat om aan anderen over te brengen wat je bedoelt. Een nieuwsgierige aard helpt – interesse in anderen.
- Emotionele empathie is het vermogen om te voelen wat anderen voelen. Het is belangrijk voor uiteenlopende zaken als mentoring, met klanten omgaan en groepsdynamiek doorzien.
- Empathische zorg is het vermogen om aan te voelen wat iemand anders van jou nodig heeft. Het is wat je graag ziet in je huisarts, je partner… en je baas.
Bron: Daniel Goelman in: Harvard Business Review, december 2013.
