De blikopener van de leider is er om de waarom-vraag te beantwoorden. Over jouw verhaal en de beelden die je oproept bij anderen.
Oud en belangrijk
De blikopener is een van de oudste en belangrijkste onderdelen van het Zwitsers zakmes. Voor soldaten was hij letterlijk van levensbelang. Immers, zonder voedsel kun je aan het front niet overleven. Spreekwoordelijk staat de blikopener ook voor het voeden, maar dan van de geest. Waarmee voed jij je geest? Uit welke bronnen haal jij betekenisvolle verhalen en beelden? En op welke manier en momenten deel je die met anderen?
Als je je persoonlijke leiderschap verder wilt ontwikkelen, moet je voor jezelf eerst drie belangrijke vragen beantwoorden: Waarom begin ik hieraan – deze baan, deze klus? Die motivatie is je vertrekpunt. Waarheen wil ik gaan? Dat is je doel, en geeft de richting en focus van je reis aan. Hoe ga ik dat doel bereiken? Op welke manier zorg ik voor voldoende grip en houvast tijdens de reis? Deze drieluik start hier met de waarom-vraag.
Leiders kijken vooruit. Dat is goed, maar met je blik op de horizon sla je gemakkelijk de eerste stap van je reis – je motivatie bepalen – over. Als je dat hebt nagelaten, kom je jezelf later tegen en lukt het je niet om anderen op je reis mee te krijgen. Verlies van energie en motivatie zal je deel zijn.
Wanneer zet je de blikopener in?
Een van de belangrijkste eigenschappen van leiders met impact is dat zij de mensen in de organisatie hoop kunnen bieden. Leiders verbinden hun eigen positieve, persoonlijke verhalen met de verhalen die al in de organisatie aanwezig zijn tot nieuwe en inspirerende verhalen over de toekomst. Die verhalen zijn de gids van hoop, van leiderschap dat in de verbeelding al bij die nieuwe horizon is geweest. Zij weten hoe het er daar uitziet, ruikt en smaakt, en geven als het ware een voorproefje van waarom het er zo aantrekkelijk is. Zo motiveren ze mensen en maken ze hen enthousiast om te werken aan een betere toekomst. Die beweging die leiderschap op gang kan brengen, is gebaseerd op de kracht van richtinggevende verhalen. Oftewel: als jij in staat bent je eigen verhalen te delen op een manier dat anderen zich erin herkennen of zich eraan kunnen spiegelen, ontstaat er verbinding tussen jou en de anderen en ontstaat er een gemeenschappelijke toekomst.
Hoe gebruik je hem?
Veel leiders hebben een persoonlijke visie of missie, bijvoorbeeld ‘op basis van vertrouwen en samenwerking het beste in mensen naar boven halen’. Anderen hebben enkele kernwaarden voor zichzelf benoemd, zoals ‘maatschappelijke relevantie’ of ‘mooie producten of goede diensten leveren’. Je omgeving zal niet snel enthousiast worden van dit soort (overigens niet verkeerde) begrippen. Mensen raken geïnspireerd door een verhaal dat niet alleen het hoofd, maar ook het hart raakt. Verhalen waarin leiders zelf met wisselend succes een rol spelen.
Kortom: als je je in leiderschap wilt bekwamen, is het belangrijk om je eigen verhalen te ontwikkelen en vast te leggen. Wat zijn de meest betekenisvolle verhalen uit je leven? Als je aan die gebeurtenissen terugdenkt, krijg je meteen weer energie. Dan weet je: dát zijn de verhalen die ik actueel moet houden en waaraan ik verder wil schrijven. Allereerst voor jezelf, maar ook om op gepaste momenten met anderen te delen. Of dat nu met een grote groep is, of tijdens een vergadering of werkoverleg.
Je kunt een soort van dagboek schrijven met belangrijke gebeurtenissen en mijlpalen uit je verleden, over waar je in de toekomst naartoe wilt. Met anekdotes waarin niet alleen drijfveren, maar ook rijke levenslessen verborgen zitten.
Zelfs uit negatieve gebeurtenissen, zoals ziekte, een moeilijke jeugd of een mislukt project, kun je als je voldoende emotionele afstand hebt genomen een positieve en leerzame les trekken. Door op zoek te gaan naar nieuwe woorden, geef je ook nieuwe betekenissen. Je persoonlijke verhalen in kaart brengen is een kwetsbaar proces. Misschien maakt het je onzeker. Dat is juist goed; het zorgt ervoor dat je eigen verhaal authentieker en sterker wordt. Hoe dichter je bij jezelf blijft, hoe meer je anderen zult raken en in beweging kunt brengen.
Mijns inziens zou iedere leider een compact verhalenboekje paraat moeten hebben. Vertellingen die andere dan de gebruikelijke perspectieven laten zien, en de omgeving zo helpen om op frisse manieren naar een probleem of vraagstuk te kijken. Het is de tas met blikken voedsel, die je op elk moment tot je beschikking hebt.
Bron: Het Zwitsers zakmes van de leider
Door: Gabriël Anthonio
