Brengt nieuwe technologie ons het paradijs of meer van hetzelfde? Een desastreuze tweedeling of het universeel basisinkomen?
Peter Thiel, miljardair door Paypal en Facebook, is een dwarse denker. Hij biedt ondernemende jongens en meisjes $ 100.000 als ze niet gaan studeren, maar een goed idee hebben voor een nieuwe start-up. Hij is ervan overtuigd dat ze meer zullen leren van het ondernemen dan welke hoogleraar dan ook ze ooit zal kunnen bijbrengen. Toen Times-magazine hem eerder dit jaar vroeg of hij Star Warsfan dan wel een Trekkie was, noemde hij Star Trek ‘communistische propaganda’. Het hele Star Wars-epos begint met een schuld, die Han Solo moet aflossen. ‘Star Wars is driven by money!’ Terwijl de technologie in Star Trek naast de ‘warp speed’ ook de ‘replicator’ heeft voortgebracht – een machine die op afroep alles maakt, van machineonderdelen tot viergangendiners compleet met exquise wijnen. Volgens Thiel moeten we waken voor dergelijk wat hij noemt ‘technologisch utopisme’, het idee dat technologie ons gaat bevrijden van alle onaangename kanten van het aardse tranendal (al wil hij zelf wel minstens 120 jaar oud worden). Het is een illusie te denken dat die replicator John Maynard Keynes’ economic question zal oplossen – evenwicht brengen tussen vraag en aanbod, tussen schaarste en overvloed, en daarmee ook marktwerking en prijsmechanismen overbodig zal maken. Dat in de Star Trek-samenleving het gebruik van de replicator blijkbaar gratis is, zodat deze door iedereen kan worden gebruikt en iedereen even rijk is, komt niet door de technologie als zodanig, maar moet een politieke beslissing zijn geweest, zegt Thiel in The New Yorker (‘Why Peter Thiel fears Star Trek’). De visie van Star Wars, met zijn feodale structuren en oorlogen, is veel realistischer. Nu technologie steeds meer de plaats inneemt van menselijke arbeid staan we voor de vraag of we bereid zijn om de opbrengsten van die arbeid eerlijk te delen. In Davos dit jaar werd tijdens het WEF al actief gepleit voor het universeel basisinkomen; zie op www.weforum.org: ‘Why we should all have a basic income.’ Weliswaar kon de World Bank triomfantelijk concluderen dat vanaf 2015 minder dan 10% van de wereldbevolking nog in ‘extreme armoede’ moest leven, terwijl dat 30 jaar geleden nog voor 40% gold; tegelijk moeten we een groeiend deel van de bevolking in de eerste wereld tot het ‘precariaat’ gaan rekenen, een nieuwe onderklasse die het inkomen de laatste jaren alleen maar ziet dalen. In Nederland geldt dat voor liefst 70% van alle huishoudens, concludeert het McKinsey Global Institute. Bron: Management Executive
