Die samenvoeging van onze bedrijven… dat ging niet zo maar. We zeggen soms lachend tegen elkaar… wat een gedoe, we zijn Shell niet… En toch…, is het zelf intens beleven van een fusie op microniveau erg leerzaam als je grote organisaties bij fusies begeleidt.
Power & Love, huilen en lachen, bijna opgeven en heel graag willen dat het lukt. We hebben alle fases gehad. Mooi was dat we tegelijkertijd ook klanten begeleidde die bezig waren met cultuuropbouw na fusie, herstelgesprekken na een mislukte fusie en een overname van een kleine organisatie door een grotere. Natuurlijk hebben we zowel bij onze klanten als ook in ons eigen proces de antropologische veranderbril opgezet en gekeken hoe mensen dat doen… overal ter wereld, fuseren, trouwen, scheiden, verbinden.
Want als je gaat fuseren, of je voegt twee afdelingen samen… Hoe zorg je dan dat het een geslaagd huwelijk wordt? Stel je ‘huwelijkse voorwaarden’ op in de vorm van dichtgespijkerde contracten of is vertrouwen de basis? Ontmoet je elkaar vanuit Power (belangen, dit ben ik, overtuig me maar, ik kan je aan) of vanuit Love (dit zijn wij, nieuwsgierigheid, uitgaan van vertrouwen, gunnen)? Gaan we een monogame relatie aan, of mag je ook verkennende gesprekken met anderen voeren die willen instappen in de BV. En als je dan gaat fuseren: bij wie ga je inwonen. Als twee ziekenhuizen gaan fuseren, wat wordt dan de hoofdlocatie. En als jij dan de hoofdlocatie wordt, maak je dan plaats voor ‘de meubels’ van de ander, of worden de overgenomen medewerkers slechts ‘getolereerd’. En bij ons zelf in het klein: houden we onze eigen identiteit, totems, websites, bedrijfsnamen in de lucht of bouwen we samen aan iets nieuws. Wat doe je met verschil in omzet, in kapitaal, in bezittingen. Intensieve waardebepalingen, boeken open, due diligence, buy-out, earn-out, risico’s inventariseren. Het is niks anders dan onderhandelen over een bruidsschat in India of de Arabische wereld. En die antropologische kennis en het stevig gebruik maken van tools uit Deep Democracy heeft ons ook in dit proces flink geholpen… Wat ben je allebei waard, in kennis, producten, netwerk. En hoe bepaal je dat. En ‘what about de kids’. Ofwel: hoe licht je je netwerkpartners, klanten, deelnemers in over de fusie? Zullen ze het verrijkend vinden of bang zijn dat de relatie met een van ons verandert. Hoe houd je de totem, de ziel van het bedrijf dat je zelf met zo veel aandacht hebt opgezet levend in een groter geheel. Fuseer je in kleine kring of geef je een groot huwelijksfeest met 1000 gasten….. Laten we ‘pijlen gooien’, een deep-democratische techniek om een besluit van alle kanten te beschouwen…
In contact met onze klanten hebben we gemerkt dat de metafoor van relatievorming helpt bij het aangaan van gesprekken over integratie van cultuur bij fusie. Of na een mislukte fusie. Als je bijvoorbeeld merkt dat er een afdeling bij de jouwe komt en medewerkers zijn nogal lacherig over de ‘slome nieuwen’ die er bij komen, dan helpt een goed gesprek over hoe het is om bij je schoonfamilie te gaan inwonen zoals meisjes in India dat doen. Hoe angstig dat is. En wat er voor nodig zou zijn om je een beetje welkom te voelen als je zonder dat je daar zelf voor kiest wordt ‘uitgehuwelijkt’. Of als een fusiebespreking vastloopt omdat een van de partijen halverwege met een andere fusiepartner is gaan praten. Na een emotionele check-in over beschadigd vertrouwen zijn we maar eens wat vragen gaan stellen. Hadden jullie eigenlijk afspraken gemaakt over of dat kon… als je verloofd was buiten de deur kijken? Hebben jullie überhaupt een cultuur van monogamie? En de fusiepartner? Of komt die uit een organisatiecultuur waar polygamie, in de zin dat netwerken met meerdere partijen, heel gebruikelijk is? Waren jullie eigenlijk al verloofd? En er dan in het gesprek met twee bestuurders achter komen dat de ene partij de bruidsjurk al symbolisch gekocht had en de andere partij alleen nog maar wat aan het flirten was…. Onuitgesproken verwachtingen en gebrek aan ritueel, met veel frustratie als gevolg. Met een gesprek over de aard van de relatie en metaforen over trouwen en verbinden van over de hele wereld kom je snel onder de waterlijn met je fusiepartner. En rituelen… helpen om een fusie te bestendigen.
‘De beste vriend zal waarschijnlijk de beste echtgenote krijgen, omdat een goed huwelijk op een talent voor vriendschap berust.’
Friedrich Nietzsche
Antropologen over het huwelijk… niet zo romantisch
Vergezocht… huwelijken en fusies met elkaar vergelijken? Dat komt omdat wij in het Westen een huwelijk meer met romantische liefde associeren dan op veel andere plekken op aarde. In veel samenlevingen is een huwelijk vooral een rationele, economische, functionele relatie en een versteviging van de band tussen twee tribes of families. Zo zijn er stammen in Mali die vroeger oorlog voerden over de oogst van schaarse bonen in het gebied, tot ze besloten huwelijken te gaan sluiten. Met je familie voer je geen oorlog en nu verdelen de twee tribes de bonen. Soms fuseren we om dezelfde reden; je grootste concurrent kan je maar beter in huis halen.
Monogamie… nog zo’n romantische uitvinding. In arme, rurale gebieden in India is het gebruik dat twee broers die niet allebei een bruidsschat kunnen betalen een bruid delen. Een vrouw leeft dan samen met twee mannen; polyandrie. Hoe dat gaat in de slaapkamer?
Zie het filmpje: Polyandrie in India.
Polygamie vrouwonvriendelijk? Mischien, maar wel handig en noodzakelijk ook, als je heel veel werk te verdelen hebt… Dat kan je als Masai vrouw nooit alleen aan. Gelukkig ben je niet de enige vrouw van je man. En wij maar multitasken als westerse vrouwen (-;
Polygamie bij de Masai
Leestip: De Corporate Tribe – Organisatielessen uit de antropologie.
