‘Ik moet naar mijn werk’, ‘Ik moet nog boodschappen doen’, of ‘Moet jij nog koffie?’ Je hoort het zo vaak om je heen. Mensen bedoelen dan niet echt dat ze iets moeten zoals naar hun werk gaan of de winkel voor boodschappen.
Mensen willen naar hun werk, ook al vinden ze het misschien niet de meest geweldige baan. Waarom? Omdat ze met wat ze daarmee verdienen de huur kunnen betalen. Je wílt boodschappen doen, omdat je anders geen avondeten of chips bij de tv hebt. En koffie moet je natuurlijk al helemaal niet, maar een bakkie op z’n tijd is best lekker.
Het gaat bijna altijd om willen en bijna nooit om moeten. Maar het gebruik van het woord ‘moet; is zó normaal in gebruik dat de meeste mensen er volledig onbewust gebruik van maken.
We maken onze keuzes op basis van willen of moeten. Het is interessant om die twee woorden wat te bestuderen en bewust te worden wat deze twee simpele woorden met ons gedachtegoed en belevingswereld doen.
Vier aspecten
Er zijn vier aspecten bij willen en moeten. Het eerste aspect is dat bij ‘willen’ sprake is van keuze(vrijheid). Bij ‘moeten’ van dwang. Dat doet dus al iets in je hoofd.
Het tweede aspect is actie/reactie. Als je besluit dat je iets wilt is er sprake van actie. Bij écht moeten volgt er pas (re)actie nadat er een vorm van dwang is uitgeoefend.
Het derde aspect kunnen we gewoon zien. Bij willen meestal een glimlach: een teken van vrijheid, blijdschap en geluk. Bij moeten zie je vaak een grimas of frons: een verborgen of teken van onwil.
Het vierde aspect is hoe je je erbij voelt. Blijdschap, verdriet en zijn zichtbaar voor anderen. Maar ook als niet zichtbaar zijn voel je ze wel. En dat heeft heel veel invloed op je manier van denken en ervaren. Op je houding, zoals een rechte rug en je uitstraling.
Eigen verantwoordelijkheid
Blijdschap geeft een gevoel van tevredenheid, boosheid van onvrede. Moeten is een ontkenning van (eigen) verantwoordelijkheid. Want zolang je anderen of de situatie ergens de schuld van kunt geven, kun jij er natuurlijk niets aan doen en heb je er geen controle over.
Laten we wel zijn, als je iets moet kun je daar niks aan doen. Dat is jou niet aan te rekenen. Toch? Onzin natuurlijk, want je kunt gewoon besluiten vandaag geen boodschappen te doen. Met als gevolg dat je misschien geen chips hebt bij de buis, ja, dat dan weer wel. Er zijn dus wel consequenties aan keuzes, en dus nog steeds keuzes.
Gelukkiger
Waarom hecht ik nou zoveel waarde aan het bewust minderen van ‘moeten’? Iedereen is bezig met gelukkig worden. Vaak het bereiken van grote materiële waarde of aanzien. Je moet dus geld verdienen. Maar echt geluk zit van binnen en ik geloof dat je alleen gelukkig kunt worden als je dat zelf wilt.
Uit alle onderzoeken blijkt dat mensen die willen, gelukkiger zijn dan mensen die moeten. Mensen die ‘willen’ ervaren meer grip op hun leven, nemen verantwoordelijkheid en bepalen zelf hun lot.
‘You’ve got to want to succeed!’ uit de hit ‘Owner if a lony heart’ van ‘Yes’ bevat een grappige paradox: ‘Je móet wíllen slagen’, grappig toch, en toch één die de essentie goed weergeeft.
Tja, blijkt in enkele gevallen toch dat woordje moeten weer onvermijdelijk. Er zijn altijd wel situaties waar je relatief weinig invloed op hebt. Toch is er bijna nooit sprake van moeten, van werkelijke dwang.
Is iets noodzakelijk?
Hoe buig je ‘moeten’ nou om naar een mindset die je helpt je doelen te bereiken. Gewoon ‘moeten’ vervangen door willen is een truc. Dat werkt niet. Wat ik heb ontdekt is dat heel erg helpt om moeten te vervangen door dat wat het daadwerkelijk is: noodzakelijk.
Als je nou echt iets ‘moet’ doen, al was het maar om vanavond chips bij de buis te hebben, dan is het dus noodzakelijk om boodschappen te doen. Het woord ‘noodzakelijk’ gaat je een heel ander gevoel en ervaring geven. Nu heb je grip en bepaal jij wat er nodig is. Niet langer de situatie of druk van buitenaf. Een logisch oorzaak-gevolg gegeven, zonder de negativiteit van dwang, druk of stress.
Ook in relaties, zeker als ze al wat op gespannen voet staan, is het gebruik van het ‘moeten’ reden voor escalatie. Door eerdere miscommunicatie, een hiërarchische verhouding of wantrouwen, wordt elk woord op een weegschaaltje gewogen. En moeten is zo’n escalerend woord. Vermijd ‘moeten’ en je gesprek gaat al heel anders.
Ik nodig je van harte uit om ‘moeten’ eens een week niet te gebruiken. Ik beloof je dat je versteld zult staan van het effect. You’ve got to want to succeed!
Bron: Michael Schulze, Ad Acta Mediation
