Met alleen bezuinigen redden organisaties het niet. Het gaat om diepgaande veranderingen, drastisch andere benaderingen. Daarvoor is verfrissing nodig in de manier van kijken, in de oplossingen en aanpakken. De focus op bezuinigen leidt tot verstarring. De vraag is: wat is nodig om juist in deze crisistijd ingesleten patronen los te laten die eens succesvol waren maar die door de tijd zijn ingehaald?
‘Dit is de meest ingrijpende bezuiniging die ik meemaak', vertelt een manager. ‘Iedereen is onzeker en niemand doet zijn mond meer open. Ikzelf ook niet. Je weet maar nooit wat voor consequenties het heeft als je kritisch bent.' Er wordt heel veel gesproken en geschreven over de veranderingen waarmee organisaties te maken hebben. Er wordt gesneden in kosten, aantallen medewerkers en managers. Maar uiteindelijk gaat het om iets anders.Ingesleten patronen
Er is opmerkelijk weinig aandacht voor ingesleten patronen in organisaties. Meestal worden ze geschaard onder de brede noemer ‘weerstand'. Dat was ook de aanleiding voor de ruim 1200 interviews die wij in de loop van de jaren hebben gehouden met medewerkers en managers. De geïnterviewden zijn werkzaam bij verschillende organisaties, zowel in het bedrijfsleven, de overheid als bij semipublieke instellingen. De gesprekken hebben ons optimistischer gestemd. Wij hebben gemerkt dat het beeld genuanceerder is. Natuurlijk zijn er mensen die weerstand hebben, maar ingrijpende veranderingen blijken vooral lastig door de vastgeroeste manieren van denken en doen die een rem zetten op groei en ontwikkeling. Terwijl juist deze tijd vraagt om ingrijpende veranderingen. Die ingesleten manieren hebben een robuustheid, het verbindt mensen en groepen. Zeker als hiermee in het verleden successen zijn behaald. Het is een samenhangend geheel van overtuigingen, aanpakken, oplossingen, gedragingen en informele regels die in het verleden effectief waren, maar die zijn ingehaald door de tijd en toch de dagelijkse gang van zaken blijven bepalen. Het zet mensen, teams en groepen vast, waardoor alles bij het oude blijft. Het vormt de kern van de informele cultuur die mensen met elkaar verbindt.
Bron: Rita van Dijk en Alex Straathof, Manegement Executive, mei/juni 2012
Tip
Lees ook het boek van Rita van Dijk en Alex Straathof: Roestvrij. Breek met barrières die vernieuwing blokkeren.
