De Canadese professor en psychopatenexpert Robert Hare stelt dat de meest succesvolle psychopaten bijzonder goed in staat zijn om hun trekken goed te verbergen.
Die trekken kunnen als volgt omschreven worden:
- Afwijkend gedrag en ontbreken van zelfbeheersing: ongeregelde leefstijl, impulsief handelen, schadelijk gedrag.
- Gevoelloosheid: gebrek aan betrokkenheid en medeleven, hardvochtig, ontbreken van angst en schuldgevoel.
Psychopaten die daar minder toe in staat zijn, zitten meestal in de gevangenis. Op basis van onderzoek constateert hij dat de meest succesvolle psychopaten in bestuurskamers zitten. Ze leiden grote organisaties en ondertekenen wetgeving. Ze beheren hedgefondsen. Het zijn ‘slangen in maatpak’.
Glibberend met de Duistere Drie
Al glibberend naar de hoogste machtsposities maken zij gebruik van de kenmerken van de Duistere Drie (machiavellisme, narcisme en psychopathie). Ooit screende hij een paar honderd CEO’s van grote bedrijven. Daaruit bleek dat het percentage psychopaten ongeveer vier keer zo hoog lag als gemiddeld in de samenleving als geheel. Onder aspirant- bedrijfsleiders – een groep die wij in het boek Giftig gedoe als ‘klimmers’ omschreven – was dat percentage zelfs twintig keer hoger dan in de samenleving.
Machtshongerige, machiavellistische, narcistische en psychopathische personen voelen zich over het algemeen aangetrokken tot omgevingen die hun alle kans bieden op dominant leiderschap. Waar je zulke omgevingen aantreft? In algemene zin gaat het om omgevingen waarin dynamiek en onzekerheid heerst, mogelijk zelfs chaos. Plekken waar het werk in een crisisachtige sfeer plaatsvindt en kordate besluiten genomen moeten worden. Bijvoorbeeld 24 uursorganisaties zoals ziekenhuizen, politie en brandweer. Omgevingen waarin nu eenmaal harde ingrepen moeten plaatsvinden, omdat het anders finaal uit de hand loopt. Omgevingen ook waarin het vrij makkelijk is om een dominante positie te verwerven waar je veel bewondering oogst.
Waar zitten de slangen?
Kunnen we nóg specifieker worden? Ja dat kan. Slangen in maatpak (of uniform) voelen zich met name aangetrokken tot de werelden van geld, kunst, entertainment en media, marketing en sales, politiek, advocatuur, medisch-specialisten (en dan met name de wereld van chirurgie), ingenieurs, IT-specialisten en politie. Een en ander betekent dat je waarschijnlijk weinig giftige leiders in liefdadigheidsinstellingen zult aantreffen. Maar pas op: soms kan het gebeuren dat een enkele psychopaat zich onopgemerkt tussen de kwetsbaren begeeft. Daar worden hem waarschijnlijk alle kansen geboden om zijn giftige activiteiten ten volle te ontplooien.
