Wie zich verdiept in platformen, komt er al snel achter dat dit de verzamelnaam is voor vele soorten economische, online modellen. Binnen de platformeconomie worden vele andere begrippen door elkaar gebruikt. Laten we eerst eens beginnen met het definiëren van de belangrijkste begrippen.
De ‘platformeconomie’ heeft betrekking op het deel van de economie dat bestaat uit het leveren van diensten en goederen via digitale platforms. Het is een breed begrip waaronder vele online platformen kunnen worden geschaard:
- Marketplaces (Marktplaats, eBay, Werkspot, Thuisbezorgd);
- Communities (Facebook, Tinder);
- SaaS (Software as a Service: Salesforce, Dropbox, Office365);
- Streaming services (Netflix, Spotify);
- E-commerce (Bol.com, Amazon, Fonq);
- Crowdfunding;
- Payment service providers (PayPal, Stripe);
- Coöperatieve platformen (Funda, CoopCycle (maaltijdbezorging));
- Decentral Exchange (op basis van blockchaintechnologie: Bitcoin,
- Ripple (internationale betalingen)).
Uit die veelheid van platformen kun je drie hoofdvormen destilleren die de
economie hebben veranderd: de sharing economy, de access economy
en de gig economy.
Sharing economy of deeleconomie
Platformen die onder de definitie van sharing economy vallen, hebben allemaal als kenmerk dat er (gebruikte) goederen worden uitgeleend, verhuurd of verkocht. Bekende voorbeelden zijn Airbnb, BlaBlaCar (het delen van ritten) en Peerby waar buren spullen (ver)huren en (uit)lenen. Maar ook Marktplaats.nl en Catawiki zijn onderdeel van deze economie. Nog een mooi B2B-voorbeeld is het Amerikaanse Cohealo, waar ziekenhuizen overcapaciteit in medische apparatuur met elkaar delen.
Access economy
Platformen in de access economy gaan uit van het principe dat toegang tot producten en diensten belangrijker is dan het bezit ervan. Bekende voorbeelden zijn Greenwheels, Swapfiets, maar ook bijvoorbeeld Kickstarter dat als crowdfundingplatform toegang tot kapitaal biedt. Het gaat hier om commerciële bedrijven die vooral eenvoudig ‘toegang bieden tot’ in plaats van dat de focus ligt op het delen van overcapaciteit. Daarnaast vallen streamingdiensten zoals Spotify en Netflix onder deze noemer.
Een aantal jaar geleden spraken we nog over de collaborative economy,
Martijn Arets, platformexpert en auteur Platformrevolutie
in feite is dat wat we nu platformeconomie zijn gaan noemen. Centraal daarbij staat dat platforms drempels verlagen om vraag en aanbod bij elkaar te brengen, vertrouwen creëren middels reviewsystemen, verzekeringen en een sterk merk, en transacties faciliteren. Daarbinnen zijn verschillende categorieën te onderscheiden. Als het gaat over het delen van spullen dan spreken we over de deeleconomie, wanneer het over geld gaat, noemen we het crowdfunding en termen als kluseconomie of de gig economy refereren aan het delen van kennis of werk. De activiteiten die op een platform plaatsvinden, zijn in essentie niet nieuw. Platformen leggen een digitale laag over sectoren en samenleving, en verlagen transactiekosten. Hierdoor kunnen bepaalde activiteiten, die oorspronkelijk te omslachtig waren om ze te organiseren, opeens wel uit – ze zijn financieel rendabel – en doen vreemden transacties met elkaar.
Gig economy
Na de deeleconomie zit de kluseconomie met platformen als Temper, YoungOnes, Helpling en Charly Cares (platform voor oppassers) in de lift. Talloze online platformen verlagen met slimme technologie en algoritmen de drempels voor consumenten om eenvoudig en goedkoop toe gang te krijgen tot dienstverlening zoals taxiritjes, fietskoeriers, online vertaalwerk en ‘tijdelijke arbeidskrachten’ als schoonmaak, oppas of een uitlaatservice.
Bron: Bouw een succesvolle online marktplaats
Door: Joost Gielen, Wout Withagen
