Beste Leike, Je kent het verhaal van de kanarie die het meest gevoelig is voor gas? En die het loodje legt als daar teveel van is in de mijn? Zodra de kanarie omvalt, vertrekken de mijnwerkers. En let nu eens op Rutte. Wanneer hij een draai maakt, zoals rond zwarte Piet. Dan is er wat aan de hand in de mijn van de samenleving. Dan schuift er wat.
Ken je ook de theorie van het Overton-window? Die zegt dat de publieke opinie wordt beïnvloed door extreme standpunten, zonder dat mensen die standpunten onderschrijven. Standpunten schuiven op als je die extreme standpunten maar vaak genoeg hoort. Dit principe maakt bijvoorbeeld dat extreemrechtse partijen zonder regeringsmacht in staat zijn geweest om door de jaren heen het gedrag van partijen in het politieke midden naar rechts te doen schuiven. VVD- en CDA-kopstukken zeggen nu dingen waar Janmaat in de jaren 80 voor is veroordeeld.
Een paar jaar geleden hadden we de Me too-beweging. Het aanklagen van Harvey Weinstein ontstak de lont in het kruidvat. Wereldwijde onrust gaf een enorme impuls aan het bespreekbaar maken van ongewenst gedrag. Zou wat nu is ontstaan door de dood van George Floyd eenzelfde impuls geven aan het niet langer tolereren van racisme en politiegeweld, en daarmee aan de emancipatie van mensen van kleur? Verschuift ook hier het raam van Overton? Als we kijken naar de beweging die de supertacticus Rutte maakt zou dit wel eens het geval kunnen zij. Hij voelt feilloos aan wanneer hij uit het raam tuimelt.
En als we nu toch kijken naar Rutte als kanarie in de kolenmijn, schoof hij een paar maanden geleden ook al niet stevig naar links op toen hij instemmend over Nederland sprak als “Een land dat in de kern diep socialistisch is en dat het Rijnlandse model ons in de genen zit”.
Hij schuift.
En daar word ik wel erg blij van; het zou zo maar eens kunnen dat na de Overton-beweging naar rechts, het raam een voorzichtige beweging naar de andere kant is begonnen. Let op de kanarie!
Groet,
Jaap
Veranderkundigen Leike van Oss en Jaap van ’t Hek schreven samen veel boeken over verandermanagement en veranderkunde. Daarnaast schrijven ze elkaar brieven. Hun nieuwste boek is zojuist verschenen: Onmacht >>>
