Taalkunstenaar Mark van Twist heeft de ambitie mensen van ‘woorden te laten wisselen’ op het terrein van besturen, organiseren en adviseren. Zijn boek Woorden wisselen is een boek waar je even voor moet gaan zitten. Een boek met een hoge informatiedichtheid per regel. Een boek dus over ‘taal’ waarin prachtige onderwerpen voorbijkomen als metaforen, managementmodellen en framing.
Van Twist houdt een pleidooi om van ‘woorden te wisselen’. Andere woorden zouden een andere kijk, een ander perspectief kunnen bieden. Hij maakt duidelijk dat taal zowel kan in- en uitsluiten. Een mooie observatie van de auteur is die waarin hij schrijft: ‘De echte tragiek van veel professionals is volgens mij dat ze nog (te) zelden het gevoel hebben zonder woorden te zitten, bijna nooit meer sprakeloos zijn, en daardoor ook de stilte die valt in hun eigen praktijken niet meer horen.’
We zijn misschien veel aan het woord, maar begrijpen we elkaar dan ook voldoende? Dat is maar zeer de vraag. Van Twist verwijst naar Edu Feltmann die een provocatieve benadering heeft ontwikkeld door slechts woorden te gebruiken die voorbijgaan aan bekende uitdrukkingen als: reorganisatie, transparantie, verandervermogen, etc. Als we de taal van managers zouden vervangen met een andere taal, wat dan? Dat is het denkexperiment van Feltmann waar Van Twist naar verwijst. Zijn we niet vastgelopen in ons (management)jargon en denken we niet dat we aan één woord genoeg hebben om elkaar goed te verstaan? We raken steeds meer opgesloten in clichés. Wil je clichés bestuderen? Lees jaarverslagen!, houdt Van Twist de lezer voor. Naast de woorden is ook de toon cliché: optimistisch en is ook de stijl cliché: strakke tekst met cijfers. Van Twist houdt zijn lezer een interessante casus voor. Over een jongetje, Thijs genaamd, die niet goed in het schoolsysteem past en om die reden thuis zit. Hij analyseert deze casus niet zozeer op inhoud maar op ‘taal’. Zo laat hij zien dat thuiszitten tegenover leren staat en dat aanwezig zijn op school impliciet gesteld wordt aan leren. Maar klopt dat wel? De vraag stellen is haar beantwoorden. We maken in organisaties veel gebruik van metaforen. Veel metaforen blijven ‘hangen’ zoals De verwaarloosde organisatie en De intensieve menshouderij. Door kort taalgebruik weten we een behoorlijke lading aan informatie over te dragen. Maar metaforen nemen je eerst bij de hand en daarna bij de neus, stelt Van Twist. De opgave blijft om de kracht en de keerzijde van de metaforen waar te nemen. Van Twist pleit er voor dat we op zoek gaan naar nieuwe metaforen. Het is volgens hem een voorwaarde voor leren en ontwikkelen. Ik kan hem daarin alleen maar gelijk geven. De prachtige metaforen die Gareth Morgan destijds opstelde in zijn boek Beelden van organisatie hoeven niet per definitie verouderd te zijn maar kunnen wel aangevuld worden met nieuwe. Een zeer interessant hoofdstuk is dat waarin Van Twist in gaat op ‘(management)modellen’. Ze zijn magisch en tevens misleidend, aldus de auteur. Natuurlijk weten we dat als lezer, we weten sinds René Magritte ons leerde dat een afbeelding van een pijp geen pijp is (Ceci n’est pas une pipe). Maar toch: de verslaving aan modellen is groot. We moeten oppassen, zegt van Twist: zodra modellen dwingend worden, wordt het gevaarlijk. Zijn advies: durf je eigen model te bouwen, we mogen niet gevangen raken in voorgekookte modellen. Zo raakt Van Twist in Woorden wisselen vele onderwerpen aan waar je als lezer wat langer bij stil kunt staan en je vervolgens kunt afvragen of je niet door middel van taal de nodige bewegingen kunt creëren dan wel blokkades kunt oplossen. Wel voor de fijnproevers. Door: Peter de Roode Drs. Peter de Roode is zelfstandig adviseur en trainer. Hij ondersteunt organisaties bij het invoeren van grootschalige veranderingen waarbij gedragsverandering centraal staat. Hij is auteur van de boeken Meegaan of dwarsliggen, Werkvormen voor managers en Leidinggeven kun je zelf. Samen met meerdere auteurs schreef hij onder red. van Rob van Es het boek Praktijkboek Veranderdiagnose en samen met Peter van den Boomschreef hij Theatervoorstellingen in organisaties. Naast zijn schrijfactiviteiten is hij spreker en organiseert hij trainingen en seminars over actuele managementthema’s. Bron: Managementboek.nl
