Patrick van der Pijl: ‘Innovatie is als een spier: die moet je constant trainen’

De tijd van een innovatief product op de markt brengen en hopen dat de klant het koopt, is voorbij. De klantvraag is een uitgangspunt en je moet als bedrijf je businessmodel daarop aanpassen. Dat model kan vandaag anders zijn dan morgen. Een wake up call voor oude versleten businessmodellen. Natuurlijk, bedrijven denken best na over innovatie. Toch is innovatie volgens Patrick van der Pijl, CEO van Business Models Inc, vaak niet veel meer dan een ‘out of pocket-bedrag’ op de begroting. We doen wel iets, maar echt serieus nemen we innovatie niet.

Van der Pijl: ‘Dat kan echt niet meer. Innovatie moet een doordacht onderdeel van je organisatie zijn en integraal onderdeel van het DNA gaan uitmaken. Dat heeft grote consequenties. Tien jaar geleden was innovatie binnen businessmodellen nog een black box. Er gebeurde wel wat in lijn met de business, maar het businessmodel veranderde er niet door. In de nieuwe wereld zal een innovatie een heel businessmodel op de kop kunnen gaan gooien. Het is niet meer one size fits all. Je moet je als bedrijf afvragen hoeveel omzet je nieuwe innovatie zal gaan opleveren en je moet daar je businessmodel op aan gaan passen.’

Leren van start ups

Volgens Van der Pijl kan het dus zijn dat eeuwenoude bedrijven en multinationals hun modellen drastisch moeten omgooien. Daar waar ze heel lang succesvol in waren, loslaten. Van der Pijl: ‘Fintech start-ups vragen zich af: waar zit het probleem van een bedrijf en hoe kunnen wij dat bedrijf financieren? Terwijl traditionele banken eerst eindeloos gaan onderzoeken, contracten met kleine lettertjes maken en niet transparant zijn. Dat duurt allemaal te lang. ABN AMRO probeert daar met New Ten wel iets aan te doen. Bij New Ten weet je na een kredietaanvraag binnen een kwartier of je een krediet krijgt als ondernemer. Maar de vraag is of het innovatieve DNA wel echt in deze bank zit. Veel traditionele bedrijven hebben toch ontzettend veel moeite om het bestaande roer om te gooien. Ik weet niet of Blokker het met hun nieuwe aanpak in een internetwereld gaat redden…’ Positiever is Van der Pijl over ING, al moeten die bank ook nog wel een slag maken. ‘Maar Ralph Hamers heeft heel goed gekeken hoe start ups in Silicon Valley omgaan met innovatie en die lessen bij ING toegepast. Je ziet het aan alles, tot aan de inrichting van ING aan toe. Ik snap wel dat UBS Hamers heeft weggekocht. Hij ligt lichtjaren voor in bankenland.’ Overall is het volgens Van der Pijl zo dat bedrijven veel te lang blijven hangen in oude businessmodellen, in plaats van het model steeds weer tegen het licht te houden en caleidoscopisch aan te scherpen. ‘De condities voor innovatie zijn bij bedrijven vaak nog om vooral nee te zeggen, in plaats van dat mensen ruimte krijgen om te experimenteren. Maar je moet spieren altijd trainen om ze in vorm te houden, ook de spieren van innovatie in jouw organisatie. Innoveren gaat samen met businessmodellen aanpassen. Doe je dat niet, ga je het in de nieuwe wereld niet redden.’

Diverse vormen

Dat nieuwe businessmodel kan volgens Van der Pijl vele vormen hebben. ‘Ik snap dat je als bedrijf niet altijd een innovatie zelf door kunt voeren. Soms is een acquisitie veel makkelijker. Zo overleven multinationals ook die moeite hebben met zelf innoveren. Soms moet je juist samenwerken met een innovatie start up. Innoveren kan op vele manieren, die allemaal goed kunnen zijn. De kern is dat je innovatie als uitgangspunt neemt en je businessmodellen daarop aanpast, in plaats van iets nieuws maken en dat binnen je bestaande model incorporeren. Dat laatste werkt steeds minder goed.’ Conclusie: bedrijven moeten goed gaan nadenken over welke innovatie ze willen, welke omzet dat moet gaan opleveren en hoe ze hun businessmodel mogelijk moeten gaan aanpassen. Dat levert een ander DNA op. Innovatie mag geen black box meer zijn dat soms goed en soms minder goed uitpakt. Innovatie moet een onderdeel zijn van je DNA. ‘En dat is wat anders dan innovatie als “out of pocket-kosten” beschouwen’, aldus de CEO van Business Models Inc en auteur van onder meer Design denken en doen.

• Patrick van der Pijl geeft een college tijdens de collegereeks Organiseren met Toekomst. Inschrijven kan nog >>>

Door: Ronald Buitenhuis