Uit verschillende bronnen komen signalen dat ons huidige (economische) gedachtegoed niet meer functioneert. Nieuwe manieren van organiseren ontstaan, waarin duurzaamheid vaak centraal staat. Jan Jonker, Marloes Tap en Tim van Straaten presenteren in een paper de resultaten van een onderzoek naar nieuwe businessmodellen (NBM's), dat geïnitieerd is door de Radboud Universiteit Nijmegen.
Nieuwe businessmodellen – waar duurzaamheid een integraal onderdeel van uitmaakt – blijken ‘hot' en ‘happening'. Maar wat is een businessmodel en in welke zin is het duurzaam? In dit onderzoek is de focus gelegd op businessmodellen die zogenaamde ‘meervoudige waarde' creëren. Dat betekent dat het organiseren in en tussen organisaties naast economische waarden, ook sociale en ecologische waarden genereren. Voor het onderzoek zijn 28 interviews gehouden teneinde inzicht te krijgen in het fenomeen NBM's. Doel was het veld te verkennen, te ontdekken hoe nieuwe businessmodellen eruitzien, welke kenmerken ze mogelijk gemeenschappelijk hebben en hoe ze in de (micro)praktijk werken.
Het zoeken naar nieuwe businessmodellen laat een grote (ondernemers)creativiteit zien. Er kunnen heel verschillende wegen gekozen worden als het gaat om het zoeken naar evenwicht in het gelijktijdig organiseren van verschillende waarden zoals natuur, zorg, aandacht, geld, enzovoort. Desalniettemin zijn er duidelijke gemene delers.
Delen, ruilen en creëren
De modellen blijken globaal in drie stromingen ingedeeld te kunnen worden: delen, ruilen en creëren. Belangrijke component bij vrijwel alle modellen blijkt het werken aan een beleving of community rond een product en (of) dienst. Een ander centraal beginsel is coöperatief samenwerken. Ondernemen en direct in het verlengde organiseren wordt de kunst en kunde van het nieuwe samenwerken. Verbinden wordt in dat verband van steeds grotere waarde – sociaal en economisch. In en door die verbindingen ontstaan allerlei nieuwe consortia en configuraties van partijen. Juist op het snijvlak van verbinden, community building en coöperatie ontstaat vernieuwing, ontstaat innovatie, ontstaan de nieuwe businessmodellen. Interessant kenmerk daarnaast is dat geld niet langer als enig ruilmiddel wordt gezien. Het economisch verkeer wordt mede ingevuld op basis van het ‘uitruilen en invullen' van behoefte(n). Het ‘toegang hebben tot' wordt zo belangrijker dan het eigendom van productiemiddelen. Bezit en controle maken plaats voor gebruiken en benutten. Maar coöperatief een dergelijke ‘economie' organiseren kan alleen maar op basis van commitment voor de langere termijn. Hiervoor is het borgen van vertrouwen in relaties en in het samenwerken een noodzakelijke voorwaarde. Hoe dat echt vorm kan krijgen, roept veel nieuwe vragen op.
Ontdekkingstocht
Dit onderzoek is daarmee alleen maar het begin van een ontdekkingstocht naar NBM's waarin duurzaamheid op verschillende manieren centraal staat. Bij een verdere verdieping zijn waarschijnlijk meer stromingen, categorieën, kenmerken en waarden te vinden. Dit paper pretendeert dus niet volledig te zijn; vragen voor een follow-up onderzoek staan, juist gevoed door deze uitkomsten, al klaar. Toch laat het duidelijk zien dat er een transitie in gang is gezet, waardoor de conventionele praktijk van louter economische businessmodellen indringend aan het veranderen is.
Meer informatie
– Nieuwe Business Modellen. Een exploratief onderzoek naar veranderende transacties die meervoudige waarde creëren door Jan Jonker i.s.m. Marloes Tap en Tim van Straaten.
Lees ook:
– Duurzaam Denken Doen
– Inleiding in maatschappelijk verantwoord en duurzaam ondernemen.
