Twaalf teams uit Europa, één onderzoeksmethodologie, zestig mensen bij elkaar aan de Universiteit van Nijmegen afgelopen vrijdag 14 juni. De Europese teams brachten verslag uit van hun onderzoek en bespraken met elkaar de resultaten.
Wat vooraf ging
Wat 25 jaar geleden begon met het ‘Brundtland rapport', en John Elkington's boek Cannibals with Forks 1997, kreeg in Nederland door de niet aflatende inzet van professor Jan Jonker, hoogleraar Duurzaam Organiseren aan de Radboud Universiteit, een vervolg in het succesvolle crowdsourcingboek Duurzaam Denken Doen.
Dit boek leidde tot nog meer vragen, dus als vervolgstap verzamelde Jonker 700 voorbeelden van duurzaam organiseren in het najaar van 2011. In juni 2012 presenteerde hij 7 kenmerken van nieuwe business modellen, gebaseerd op veertien interviews met Nederlandse bedenkers van Nieuwe Business Modellen (NMB).
Dit kreeg een Europees vervolg, met een conferentie in Nijmegen op 14 juni waar twaalf Europese universiteitsteams hun onderzoeksresultaten presenteerden van NBM's in hun land. In een compacte syllabus staan 231 samenvattingen van interviews met ‘eigenaren' of bedenkers van nieuwe Europese businessmodellen.
Openbare boekenkasten in Duitsland
In Duitsland zochten twee universiteiten naar NBM's. Research fellow Nina Marsh, van het ‘KompetenzCentrum für Corporate Social Responsibility' aan de FOM Hochschule, hield zeven interviews dit voorjaar en presenteerde in Nijmegen drie NBM's: Foodsharing, Austauschhafen en Offene Bücherschränke. Het idee van de ‘open boekenkasten' ontstond uit een ideeënwedstrijd in Bonn om het culturele leven in de stad nieuw leven in te blazen. Op verschillende plekken, bijvoorbeeld aan de oever van de Rijn, staan openbare boekenkasten waar mensen een boek uit mogen nemen om te lezen, en het daarna weer terugzetten in de kast, en graag ook zelf boeken inzetten. Een bankje vlakbij de boekenkast completeert het plaatje. Vorig jaar werd het tienjarig bestaan gevierd. Wat begon als klein project, is uitgegroeid tot een self-supporting initiatief dat op meerdere plekken in Duitsland te vinden is.
Ring of Kerry-lamsvlees
Drie studenten van de Kemmy Business School in Limerick, Ierland, lieten in hoog tempo wel twintig projecten zien die zij afgelopen maanden hadden onderzocht. Het was niet eenvoudig NBM's te vinden, want Ierland bevindt zich in een diepe recessie waarin bedrijven moeite hebben het hoofd boven water te houden, laat staan zich bezig te houden met duurzaamheid. Toch kunnen juist daar – in duurzaamheid en in nieuwe businessmodellen – de kansen voor de toekomst te vinden zijn. Ze interviewden onder andere de oprichters van de ‘Ring of Kerry Quality Lamb'. Zo'n dertig lokale boeren sloegen de handen ineen in hun zoektocht naar meer opbrengsten voor hun noeste arbeid. Met een sterke focus op kwaliteit en duurzaamheid, zijn ze gaan samenwerken met elkaar en met lokale slagers om direct aan de klant de hoogste kwaliteit lamsvlees te bieden. Het vlees wordt geproduceerd op diervriendelijke boerderijen, wordt milieuvriendelijk verpakt en vervoerd – met oog voor duurzaamheid in de hele keten.
Teken een businessmodel
Studenten aan de Kaunas University of Technology in Litouwen interviewden in korte tijd zestien organisaties. Eenvoudig was dat niet want veel bedrijven in Litouwen zijn erg gesloten en delen niet graag informatie, zeker niet financiële gegevens. Het bedrijfsleven werkt niet veelvuldig samen en is nog niet georganiseerd in brancheorganisaties bijvoorbeeld. Er is weinig focus op innovatie en bedrijven zien CSR vooral als te duur. Het concept van een businessmodel is voor veel organisaties nog nieuw, getuige de zeer eenvoudige tekeningen die zij op verzoek van de interviewers maakten over hun eigen bedrijf/business model. Een van de bedrijven die wel al stappen heeft gezet is Utenos Trikotazas, de grootste textielproducent in de Baltische Staten. Dit bedrijf produceert sinds enige jaren ‘groen', zet de klant centraal, gebruikt biologisch katoen en had geen moeite met het delen van informatie.
‘Ubuntu'
Een van Jan Jonkers studenten in Nijmegen deed verkennend onderzoek naar nieuwe businessmodellen in het grote continent van Afrika. Zij stuitte alras op ‘Ubuntu: I am because we are'. Niet de focus op jezelf, maar op de ‘community', op mensen, op ‘samen' en op delen. In Afrika wordt met name social value gecreëerd rondom deze Ubuntu-principes.
Tijdens de plenaire slotsessie werd nog verder gediscussieerd over de definitie van NBM's en werden plannen gesmeed voor verdere Europese samenwerking en publicaties over Nieuwe Business Modellen.
Bijeenkomsten
Op vrijdag 28 juni vindt op de Radboud Universiteit te Nijmegen van 13.00 tot 17.00 uur het symposium plaats waarin Jan Jonker de uitkomsten van het tweede onderzoek naar nieuwe businessmodellen in Nederland en Europa zal presenteren.
Op donderdagavond 27 juni vindt in het Awarehouse van Interface in Scherpenzeel een exclusieve sneak preview plaats. Er zijn slechts nog enkele stoelen beschikbaar!
Voor meer informatie en aanmelden voor het symposium op 28 juni, ga naar www.nieuwebusinessmodellen.info.
Tekst: Maud Notten.
