In de nacht van zaterdag 26 oktober ging de klok in Nederland weer een uur terug. Net als elk jaar kreeg ik een bedrukt gevoel van dit ritueel. Na dit moment worden de dagen in ras tempo korter, sta ik op als het nog donker is en branden de straatlantaarns als ik thuiskom. Ik mis het dag- en zonlicht en dat maakt mij melancholiek. Ik doe daarom moeite om mij letterlijk met licht te omringen en dat werkt goed.
Licht in organisaties
Ook organisaties kunnen soms ‘licht’ gebruiken. Je komt weleens in een organisatie waarin je voelt dat alles zwaar is. Medewerkers zijn niet trots op hun organisatie en zijn negatief of zelfs cynisch over hoe het ‘hier bij ons’ gaat. Managers weten het en klagen over de cultuur die zij ervaren. Als buitenstaander voel je dat de mensen in de organisatie elkaar gevangen houden in dit gevoel en dat er ‘licht’ moet worden gebracht. Dat licht zit altijd in de mensen zelf, maar moet wel worden aangestoken. Dat aansteken is het werk van talloze bureaus en professionals en wij (ook ik ben zo’n professional) hebben elk onze eigen methode om het vuurtje aan te wakkeren.
Al die methodes hebben gemeen dat zij in de kern gaan over waardering en inspiratie. Als medewerkers ervaren dat zij worden gewaardeerd en in hun vakmanschap en worden geïnspireerd in hun vakontwikkeling komt de grote groep in beweging. Natuurlijk niet iedereen. Er is altijd een kleine groep die echt niet wil en die in de situatie een legitimatie had gevonden om te doen wat ze doen. Maar de grote groep medewerkers wil in hun hart graag anders en zij leven op als vakmanschap wordt gezien, gewaardeerd, en als de organisatie hen uitdaagt en inspireert het vakmanschap verder te ontwikkelen.
Het licht is aangestoken
Soms kom je in organisaties waarin je ziet dat het licht is aangestoken. In deze column wil ik graag een ervaring met u delen. Ik was als gastspreker aanwezig bij een groot onderdeel van de gemeente Amsterdam. Een paar jaar geleden zijn zij gestart met ‘appreciative inquiry’ (AI). Dit is een veranderaanpak waarbij mensen samen onderzoeken wat er werkt in plaats van wat er verkeerd gaat. ‘AI’ leert mensen om anders met elkaar in gesprek te gaan over het werk. Mensen wordt geleerd om vanuit waardering met elkaar te spreken, met respect voor verschillen in opvattingen, achtergronden en ambities. Door zo te werken verandert de stemming. Van klagerig naar eigenaarschap. Van passief naar initiatieven nemen om veranderingen succesvol te realiseren en resultaten te verbeteren. In Amsterdam kan je zien hoe op die manier in een paar jaar een groot onderdeel (bijna 1.000 medewerkers) in beweging is gekomen en prestaties voor burgers boekt.
Zo’n voorbeeld inspireert. Zo’n programma is de lichttherapie die de organisatie nodig heeft. Samen onderzoeken wat er werkt in plaats van wat er verkeerd gaat en met waardering met elkaar spreken. Het klinkt eenvoudig en misschien ook soft. Eenvoudig is het niet omdat consequent toepassen discipline en doorzettingsvermogen vragen. Soft is het evenmin, want organisaties die dit toepassen hebben een sluitende business case.
Wim Schreuders is zelfstandig interim-manager/adviseur/coach en werkt via zijn eigen onderneming Public Servants BV voor het publieke domein. Hij heeft een brede ervaring als verandermanager in de publieke sector. Lees ook zijn boeken Meer door minder in het publieke domein en Meesterlijk Middenmanagement.
