‘Het doel dient te prevaleren boven het ego van de leider en de leider dient zijn ego te hanteren ten gunste van het gemeenschappelijk belang.’ Dat zal een van de statements zijn van Jaap van Muijen, rector van Sioo en professor leiderschapsontwikkeling, op het 6e M&O Jaarcongres op 24 juni. Hij zal daarbij leiderschap in historisch perspectief zetten.
Vanuit dat historische perspectief is volgens Van Muijen een indeling te maken naar verschillende leiderschapstheorieën die een reflectie zijn van de context waarin deze zijn ontwikkeld. In de historische ontwikkeling van het denken over leiderschap hebben factoren als de persoon van de leider (persoonlijkheidskenmerken), de volger (medewerkers) en de situatie (organisatorische context) elk een primaat in een bmepaalde periode.In zo’n periode werd in het schrijven over leiderschap de meeste aandacht besteed aan één van deze factoren en minder aan de andere. Tot eind jaren veertig van de twintigste eeuw ligt de nadruk op de eigenschappen of karaktertrekken van de leider; vanaf de jaren vijftig ligt het zwaartepunt bij de relatie met de volgers; daarna komt de context centraal te staan en vanaf de jaren negentig ligt de nadruk op alle drie aspecten. Nu zitten we weer in een nieuwe fase en hoe we daarmee om moeten gaan, zal Van Muijen op het congres uit de doeken doen.
Hebzucht
Leiderschap speelt volgens Van Muijen meer dan ooit een belangrijke rol in het dagelijkse leven. "Veel van de schandalen bij bedrijven als Enron, Parmalat, Ahold en DSB, werden toegeschreven aan het onverantwoorde gedrag van de topleiders in die organisaties. Deze leiders leken vooral het eigen belang na te streven en niet zozeer het organisatiebelang."
"Dit kwam vooral tot uiting bij de energiereus Enron. Dit bedrijf, volgens Fortune Magazine zes jaar lang America’s most innovative company, ging in 2001 failliet. Achteraf bleek dat Enrons grootste innovatie hebzucht was: economy of greed. Het bedrijf werd het symbool van fraude en bedrog ten faveure van bonussen. Het cynisme van de leiders sprak boekdelen. Zo zei de voormalige president van Enron: “we are the good guys; we are on the side of angels”. Vanwege zijn frauduleuze handelingen werd hij in 2006 wel veroordeeld tot een gevangenisstraf van 24 jaar en vier maanden…"
Narcisme
Het extreem narcistisch en zelfzuchtig gedrag in verschillende directiekamers heeft volgens Van Muijen geleid tot de roep om betrouwbare leiders die zich verantwoordelijk opstellen. Leiders die medewerkers in staat stellen om de organisatie- en afdelingsdoelen te realiseren. Die niet alleen naar de winsten op korte termijn kijken, maar ook rekening houden met gevolgen op lange termijn. Die daarnaast ook oog hebben voor duurzaam omgaan met medewerkers, met klanten, met leveranciers, met natuurlijke bronnen en met de samenleving.
Van Muijen: "Het doel dient te prevaleren boven het ego van de leider en de leider dient zijn ego te hanteren ten gunste van het gemeenschappelijk belang. In termen van leiderschap komt de nadruk te liggen op aspecten als betrouwbaarheid, integriteit, vertrouwen, luisteren, samenwerken, richting geven, sturen, maar ook volgen.’
*
Prof.dr. Jaap van Muijen is rector van Sioo (interuniversitair centrum voor organisatie- en veranderkunde) en is professor Leiderschapsontwikkeling en persoonlijke ontwikkeling aan de Nyenrode Business Universiteit.
*
Bekijk het volledige programma van het 6e M&O Jaarcongres op 24 juni in Ermelo
Lees ook deze interviews naar aanleiding van het 6e M&O Jaarcongres:
Janka Stoker: 'Pleidooi voor androgyn leiderschap'
Jaap Boonstra: 'Op zoek naar een nieuwe leiderschapsbalans'
