In de streek in Noord-Holland waarin ik woon dreigen veel sluitingen van kerken. De reden ligt voor de hand: het kerkbezoek dat al decennia afneemt en de daarmee gepaard gaande afnemende inkomsten.
Veel kerken zijn begonnen met het aanspreken van het eigen vermogen voor kerkonderhoud.
Het bisdom van Haarlem-Amsterdam wil net als andere bisdommen het aantal parochies fors terugbrengen (in Noord-Holland van 162 naar 50). Fusies bieden geen soelaas en wekken veel weerstand op. De overgebleven leden gaan toch het liefst naar hun eigen bekende gebouw. Na de zomervakantie organiseert het zogenaamde Professorenmanifest een landelijke demonstratie hiertegen.
In het gunstigste geval krijgen de kerken een andere multifunctionele, multiculturele bestemming. Je kunt denken aan culturele instellingen, tentoonstellingen, concerten, architectenbureaus, waarin nog enigszins het sacrale tot uitdrukking kan komen. Maar er zijn natuurlijk ook de bekende voorbeelden van een Poptempel (Paradiso) en bars (‘Hemeltje'). Ook kunnen kerken worden verbouwd tot appartementen en blijven dan beeldbepalend voor een wijk.
Een bijkomend aspect is dat veel oudere kerken vaak interessant zijn vanuit historisch perspectief. Monumentenzorg moet dan bepalen of het gebouw en de bestemming behouden dient te worden voor het nageslacht. Maar dan gaat het altijd om een deel van de totale kosten. De rest moet door het kerkbestuur zelf worden opgebracht. En die kunnen hoog oplopen.
De kerk waar mijn man en ik medeverantwoordelijk voor zijn, heeft ook financiële tegenslagen gehad. Het prachtige orgel (één van drie in heel Nederland) heeft te lijden gehad onder droge perioden in de maanden februari en maart, ondanks de luchtbevochtiger. Daardoor konden er geen lucratieve muziekopnamen worden gemaakt.
Soms moet je weerstanden overwinnen. Wijkbewoners kampen soms met areligieuze sentimenten en kiezen daardoor wat minder vaak voor het behoud van een religieus oud gebouw. Maar wat een andere bestemming heeft gekregen of wat is afgebroken, haal je niet terug. Een romantisch oud kerkje met torentjes is als trouwlocatie altijd leuker dan een modern hoekig gebouw, zoals een buurtbewoner vond. En je weet nooit of de tijdgeest niet nog weer verandert en het kerkbezoek ineens weer een boost krijgt. Ook voor de ontstane Poolse parochies in onder andere Rotterdam, Utrecht en Breda zijn kerken nodig.
Carolien Kok is docent Informatiekunde aan het Kennemer College Beverwijk en mediacoach. Meer informatie: ga naar haar site.
