Dat muziek een universele en verbindende waarde kent, is onderhand al vaker duidelijk geworden. Maar wist je dat het ook op het gebied van zorgmanagement een belangrijke pilaar betekent? Mensen die omwille van een niet aangeboren hersenletsel niet meer kunnen spreken, maar via en door muziek dan weer wel in staat zijn om hun emoties te uiten. Of patiënten met alzheimer dan wel (jong)dementie die – aan de hand van liedjes uit hun jeugd – in staat zijn om bepaalde herinneringen op te roepen.
Het belang van muziek
Muziek heeft al meermaals aangetoond dat het een belangrijke factor/ pijler en efficiënte bemiddelaar kan zijn; zelfs op wereldniveau. Denk bijvoorbeeld aan de hevige Tsunami in 2010 die plaatsvond in Haïti en grote delen van de Republiek in puin en chaos achterliet. Als reactie hierop en met de bedoeling om geld in te zamelen voor de getroffen bevolking, sloegen verschillende artiesten wereldwijd de handen in elkaar en zongen samen het lied “We are the world”. Muziek als universele taal, als bindend middel tussen naties en werelddelen wist toen moeiteloos een recordbedrag in te zamelen.
Maar het hoeft niet altijd op wereldniveau te zijn; ook binnen de landsgrenzen worden heel wat initiatieven gesteund door middel van muziekacties. Denk onder meer aan de jaarlijkse “Warmste week” of de “Oekraïne 12-12 concerten” die bij onze zuiderburen het strijdtoneel lijken te vormen. Muziek is dan ook een taal die we over de landsgrenzen, rassen, geslachten en culturen heen met z’n allen weten te verstaan en juist dat maakt dat het zo een belangrijk inzetbaar middel blijft!
Muziek in de zorgsector
Maar zoals hiervoor reeds min of meer vermeld, hoeft het zich niet altijd op wereldniveau af te spelen. Zelfs binnen de landsgrenzen kan muziek een belangrijke – zoniet bepalende – factor betekenen in diverse situaties en dan met name de zorgsector. Het universele karakter maakt dat we niet dezelfde taal hoeven te spreken noch dezelfde mindset hoeven te hebben om met elkaar te kunnen communiceren en dat is precies waar de zorgsector op doelt.
Denk bijvoorbeeld aan kinderen of volwassenen die te kampen hebben met een bepaalde vorm van autisme en die weinig tot niet in staat zijn om een connectie aan te gaan met anderen. Onderzoek heeft aangetoond dat deze groep bijzonder positief lijkt te reageren op dieren én muziek waardoor beiden als uniek en bepalend bindmiddel kunnen worden beschouwd. Even gaan wandelen met de hond, bijdragen aan het verzorgingsritueel van paarden of gewoon even alles vergeten door het tokkelen van een eigen deuntje op het keyboard piano of de akoestische gitaar; kan voor mensen met het autismespectrumstoornis (ASS) een wereld van verschil betekenen.
Maar ook in minder evidente of minder voor de hand liggende situaties binnen de zorgcontext, kan muziek een meerwaarde betekenen. Denk maar aan patiënten met alzheimer of (jong)dementie wiens geheugen lijkt te worden opgefrist bij het horen van liedjes uit hun jeugd. Hoewel hun geheugen elke dag verder aftakelt, lijkt muziek dan weer wel in staat om bepaalde herinneringen op te roepen. Denk eveneens aan patiënten met een niet aangeboren hersenletsel. Zo bestaat er heel wat beeldmateriaal van patiënten die – na een ongeluk – te kampen hebben met een hersenletsel waarbij het spraakvermogen werd aangetast. Hoewel spreken voor hen vrijwel onmogelijk blijkt, bestaan er video’s van patiënten die toch lijken mee te zingen met bepaalde liedjes.
Conclusie
Dat muziek belangrijk is, dat hoefde alvast niet langer te verwonderen maar dat het ook binnen de zorgsector een belangrijke pijler blijkt in de behandeling van bepaalde ziektes/ diagnoses; is de moeite waard om even in de kijker te zetten.
Stel jezelf eens even voor hoe het voor een patiënt met een niet aangeboren hersenletsel moet zijn om – ondanks het feit niet langer volzinnen te kunnen uiten – in staat te zijn bepaalde liedjesteksten mee te zingen. Of voor mensen met dementie/ alzheimer die weten dat hun geheugen achteruitgaat, maar toch in staat zijn om liedjes uit hun jeugd te herkennen en eventueel mee te zingen. Dit gevoel draagt bij aan het zelfrespect en biedt hen een veilige haven en een vorm van vertrouwen.