We kunnen het gorillamodel van leidinggeven maar beter vervangen door het bonobomodel, bepleit Manfred Kets de Vries.
De typische alfaman (vrouwen zijn het zelden) is alleen happy als hij de touwtjes in handen heeft. Alfa’s zijn autocratische, uiterst competitieve en enorm resultaatgerichte prestatiedieren, die niet alleen van zichzelf maar ook van anderen topprestaties eisen. Met moed, zelfvertrouwen, onvermoeibare energie en een vechtmentaliteit geven ze leiding in competitieve en crisissituaties. Hun enorme verantwoordelijkheidsgevoel kan organisaties naar een hoger niveau tillen. Maar al die alfa-zegeningen kunnen ook negatief uitwerken.
De kosten van alfaleiderschap
De alfastijl van leidinggeven ontleent zijn naam aan het dierenrijk, waar alfamannetjes de hoogst geplaatste mannetjes in de groep zijn. En, net als bij de archetypische zilverruggorilla: alles wat de positie van de alfaleider ondermijnt, wordt gezien als een onacceptabele bedreiging die kordaat de kop in moet worden gedrukt. Punt is, weet Kets de Vries, dat deze leiders door hun narcistische inborst hun beperkingen vaak niet zien. Hun emotionele intelligentie en empathisch vermogen zijn ondermaats. Hun monomane focus, harde vechtmentaliteit, ongeduld tegenover anderen en moeite om zich te beheersen als ze boos zijn, zijn in sociaal opzicht gevaarlijk.
Hoe tackel je een overdosis alfa?
Nu hebben wij mensen sowieso veel meer DNA gemeen met bonobo’s (de sociale chimps) dan met gorilla’s (de vechtersbazen). Die sociale, ‘vrouwelijke’ chimpstijl van leidinggeven zou eigenlijk standaard moeten zijn. Maar: hoe turn je het gedrag van een alfaleider om? Executivecoach Kets de Vries bepleit een ’tactische dans’, in deze volgorde:
• Focus op positieve kwaliteiten, en transformeer beperkingen tot sterke punten (help hem zich te realiseren dat je kwetsbaar voelen bij la condition humaine hoort).
• Bouw een vertrouwensrelatie op, waarin je kunt samenwerken (niet-confronterend, gericht op oplossingen).
• Doe een 360 graden-feedback, inclusief een paar diepte-interviews met de mensen waarmee de alfaleider het meest contact heeft. Dat verschaft hem concreet inzicht in hoe zijn gedrag prestaties van anderen negatief beïnvloedt.
Uiteindelijk zijn het dezelfde ambities die ook ten grondslag liggen aan alfagedrag die een omslagpunt kunnen creëren. Want als alfa’s zich eenmaal realiseren hoe disfunctioneel hun gedrag is, zullen ze uit alle macht proberen om effectiever te worden.
The beauty and the beast: Jeff Bezos
Amazon-CEO Jeff Bezos wordt alom gelauwerd om zijn charisma, innovatieve ideeën, gedurfde visie en doorzettingsvermogen. Zijn carrière en sleutelrol in de e-commerce zijn voor velen een grote inspiratiebron. Maar: werken onder Bezos’ vleugels is iets anders. Bekend zijn Bezos’ intimiderende uitspraken als de dingen niet gaan zoals hij wil (‘Waarom verpest je mijn leven?’ ‘Dit stuk is duidelijk geschreven door het B-team. Heeft iemand de A-teamversie voor me?’) Door Bezos’ alfamannetjesgedrag verkeren de mensen die voor hem werken naar verluidt in een voortdurende staat van angst. De prestatiegedreven bedrijfscultuur waarin de lat op torenhoog Bezos-niveau ligt, werpt vruchten af voor klanten maar gaat ten koste van werknemers: Amazon is een van de meest stressvolle werkgevers wereldwijd.
Bron: Insead Knowledge, 9-3-2016 (vertaald en bewerkt door Management Trends)
