De gemeentelijke arbeidsmarkt staat onder druk en dat verandert voorlopig niet. Gemeenten staan daarbij de komende jaren voor grote uitdagingen: in 2035 gaat ruim 30% van het huidige personeelsbestand met pensioen, er is grote financiële onzekerheid en gemeentelijke taken lijken eerder toe dan af te nemen. Het is zaak dat gemeenten nu over de toekomst nadenken, strategische keuzes maken en hiermee koers kiezen. Dat blijkt uit een toekomstverkenning van de gemeentelijke arbeidsmarkt die A&O fonds Gemeenten en De Ruijter Strategie samen hebben uitgevoerd.
De toekomstverkenning kijkt tien jaar vooruit naar het jaar 2035. Er zijn vier plausibele toekomstscenario’s uitgewerkt die gemeenten helpen om strategische keuzes te maken op het gebied van arbeidsmarktbeleid en het toekomstbestendig houden van de organisatie.
Patricia Honcoop, programmamaker Onderzoek bij A&O fonds Gemeenten: “Veel toekomstige ontwikkelingen vragen niet alleen om een directe actie op de korte termijn, maar juist ook om een langetermijnperspectief en -strategie. Gemeenten kunnen slimmer sturen door nu te anticiperen op de toekomst. Met alle uitdagingen die we momenteel al zien, is dat simpelweg een ‘must’. “
Trends op de arbeidsmarkt
Het document De gemeentelijke arbeidsmarkt in 17 trends gaat in op drie zekerheden voor het jaar 2035:
1. Vergrijzing
Zowel onder gemeenteambtenaren – in 2035 gaat ruim 30% van het huidige personeelsbestand – als in de samenleving in het algemeen, met een toenemende zorgvraag (ook aan gemeenten) tot gevolg.
2. Krapte op de arbeidsmarkt
De huidige krapte op de gemeentelijke arbeidsmarkt blijft zeker tot 2035 aanhouden, tekorten in bepaalde functiegebieden belemmeren gemeenten in de uitvoering van hun taken.
3. Druk op medewerkers
Het ziekteverzuim bij gemeenten ligt hoog en door de hoge werkdruk lopen medewerkers risico op overbelasting. De arbeidskrapte en uitstroom naar pensioen versterken deze trend.
Naast deze zekerheden worden veertien onzekerheden beschreven, variërend van de invloed van technologisch ontwikkelingen als AI, regionale samenwerkingen of nieuwe organisatievormen, tot de betekenis van werk en aantrekkelijkheid van de gemeente als werkgever. Deze onzekerheden hebben grote invloed op de wijze waarop gemeenten zich kunnen voorbereiden op de arbeidsmarkt van de toekomst.
Voorbereiden met scenario’s
Om grip te krijgen op de toekomst zijn in het document De toekomst als spiegel: Scenario’s en lessen voor gemeentelijke arbeidsmarktstrategie vier plausibele scenario’s ontwikkeld. Deze scenario’s bieden gemeenten handvatten om strategische keuzes te maken en zich optimaal voor te bereiden op verschillende, mogelijke toekomsten. Oftewel: de toekomst als spiegel en concreet inzicht in wat wel en niet te doen om over tien jaar sterk te staan op de gemeentelijke arbeidsmarkt en als organisatie.
Met deze toekomstverkenning biedt A&O fonds Gemeenten een concreet instrument om proactief te handelen. “Het is een oproep aan gemeenten om tijdig en strategisch in te spelen op trends die al in gang zijn gezet en die in de komende jaren alleen maar groter zullen worden.”
Bron: A&O fonds Gemeenten
