Als een manager zijn eigen onbewuste aansturing niet kent, zullen zijn reacties, houding en beslissingen niet open en onbevooroordeeld kunnen zijn. Zijn eigen onderbewuste stuurt dan namelijk altijd aan op zekerheid en het vermijden van eigen pijn.
Dat klinkt veel managers wellicht als ‘soft gedoe’ in de oren. Toch gaat zelfbewust leiderschap over iets heel wezenlijks: je beslisruimte. Ed J. Baas toont in zijn boek Zelfbewust leiderschap duidelijk onderbouwd en met voorbeelden uit de praktijk aan dat de mogelijkheid om tot een objectieve en onbevooroordeelde beslissing te komen die recht doet aan de organisatie wel degelijk relevant is.
Drijfveren
Prof. Dr. Lidewey van der Sluis, hoogleraar Strategische Talent Management en oprichter/directeur van het Powerhouse Competing for Talent (Nyenrode), onderstreept dit belang in haar voorwoord. In de moderne samenleving waarin technologie en netwerken zo belangrijk zijn, zijn empowerment, authenticiteit, zingeving en verbondenheid als persoonlijke drijfveren belangrijker dan ooit tevoren.
Bovendien is zelfbewust leiderschap in de komende tijden van arbeidskrapte een belangrijk bindmiddel om goede personeel te behouden en om de jonge generatie aan te trekken. Het boek stelt dat je een betere leider bent als je eerst jezelf hebt ontdekt. Volgens Van der Sluis gaat het boek van Baas nog verder: het zet leiderschap vanuit jezelf in perspectief van je eigen talent, dromen, ambities en persoonlijkheid. Want dit hele spectrum bepaalt of je als leider goed uit de verf komt.
Het begrip authentiek leiderschap geeft Baas nieuwe betekenis door niet alleen te kijken naar echtheid en integriteit in gedrag maar ook naar onbewuste drijfveren. Hij koppelt vijftien leiderschapsstijlen aan onbewuste aansturing en tegenwerkende krachten.
Zeven kernwaarden
Het doorlopen van het proces van bewustwording levert zeven kernwaarden voor zelfbewust leiderschap op:
- Alles kan gezegd worden: afkeuring, goedkeuring, kritiek, beledigingen.
- Falen ligt bij jezelf (zelfreflectie), succes bij de ander.
- Open en direct in communicatie, creëert open sfeer, geen dubbele bodems.
- Omarm nieuwe ideeën, wijs niets af, onderzoek en besluit dan wat goed is of niet.
- Wees standvastig in beslissingen, oordeel objectief.
- Stimuleer anderen tot groei naar essentie en meesterschap.
- Blijf op zoek naar verdieping in eigen bewustwording.
Aangepast gedrag
In hoeverre we die kernwaarden werkelijk kunnen realiseren, hangt af van onze competenties. Dat zijn niet alleen onze talenten en vaardigheden, maar ook de andere kant: aangepast gedrag. Onder stress schieten we door in onze competenties omdat we nu eenmaal te maken hebben met onze omgeving. We zijn bang om psychisch door de mand te vallen en willen de pijn van verminderde eigenwaarde vermijden.
Voor omstanders zijn deze ‘aangepaste competenties’ daarom vaak wel duidelijk zichtbaar, voor de persoon in kwestie niet. Zelfbewust leiderschap houdt juist in dat je je kennis en ervaring toepast vanuit een bewust besef van je onderliggende drijfveren en je aangepaste gedrag. Een zelfbewuste leider zal die aangepaste competenties herkennen en delegeren aan mensen die dit juist als kerncompetentie hebben.
Organisaties maken vaak de fout de manager op deze punten juist te trainen maar omdat aangepast gedrag niet vanuit positieve innerlijke drijfveren komt, zullen trainingen aangepast gedrag juist versterken en alleen maar energie kosten. Precies het tegenovergestelde van het beoogde effect.
Bewustwording
In het proces van bewustwording zijn de volgende stappen cruciaal:
- Besef dat het onbewuste domein niet kenbaar is als directe waarneming.
- Verbaas je over dit onbewuste domein: dit maakt ruimte voor nieuwe wegen om in te slaan. Wees blij met wat je irriteert, boos maakt of verwart: het is voeding voor ontdekking van projecties.
- Vraag je hierbij eerlijk af: in hoeverre is dit eigen pijn en gevoel van tekortkoming?
(Zelfbewust Leiderschap, Ed J. Baas, ISBN 9789077478387, Zwerk Uitgevers)
