Beste Leike,
Heb jij nou ook zo’n ongemakkelijk gevoel bij de boodschap op de persconferentie van 8 december dat het hard verkeerd gaat en dat dat komt door ons gedrag, niet door het gevoerde beleid? Dat de maatregelen op grond van die conclusie niet gewijzigd worden?
Ik vind het een armoedig bericht dat de enorme machteloosheid zichtbaar maakt van een kabinet waarvan we inmiddels weten dat de ene vleugel meer strengheid wil en de andere juist minder. Het bloedeloze compromis druipt ondermijnend uit de strak geregisseerde verpakking van de persconferentie.
Het lijkt alsof onze beleidsmakers opgesloten zitten in een beïnvloedingsmodel dat gebaseerd is op vrijheid en draagvlak: meer vrijheid veroorzaakt meer draagvlak.
Vrijheid is een ‘knop’ die je openzet als het draagvlak minder wordt. Onsje erbij, onsje eraf. Onderhandelen als de kruidenier met een stiekem handje op de weegschaal. Je krijgt als burger daardoor het idee dat je kunt onderhandelen, dat je randjes kunt opzoeken, dat je kunt marchanderen. En dat is precies het gedrag dat we zien. “We zijn nu toch een paar weken braaf geweest, wat krijgen we daar nu voor terug?”
Misschien is dat zichtbaar draagvlak zoeken precies het probleem waardoor datzelfde draagvlak steeds meer weglekt. Het gaat om keuzes dei vrijheid suggereren.
Echter juist géén keuze hebben geeft rust. Stel dat het kabinet nu zou zeggen: “We nemen die en die stevige maatregelen. Gewoon omdat het moet, omdat we met de rug tegen de muur staan. Er is helemaal geen keuze mogelijk.” Dat levert volgens mij meer acceptatie op dan dat hijgerige zoeken naar draagvlak. Het straalt ook uit dat het onvermijdelijk is in plaats van een compromisvol onderhandelresultaat. Draagvlak is immers geen constante waar je naar moet zoeken, maar een fenomeen dat je moet creëren met geloofwaardig optreden.
Hugo de Jonge denkt dat hij draagvlak kan vinden door perspectief te bieden. Hij doet dat door het ons voorhouden verleidelijke verlangens. Beloften dat het snel beter wordt, dat de oplossing in handbereik ligt. Maar inmiddels produceert hij gebroken beloften in serie.
Perspectief bieden bestaat niet uit steeds schuivende data en opzichtig naar de mond praten met een optimistische toon. Uit onderzoek blijkt dat verhalen met onzekerheden voor de luisteraar minder aantrekkelijk zijn dan stellige beweringen, maar dat de geloofwaardigheid van de verteller toeneemt juist als hij laat zien dat niet alles zeker is.
Het gaat in deze tijd om geloofwaardigheid en harde keuzes durven maken. Zoals Churchill bloed, zweet en tranen beloofde.
Groet, Jaap
Veranderkundigen Leike van Oss en Jaap van ’t Hek schreven samen veel boeken over verandermanagement en veranderkunde. Daarnaast schrijven ze elkaar brieven. Hun nieuwste boek is: Onmacht >>>
