Het klinkt misschien vreemd in deze tijd, maar volgens auteur Rolf Dobelli moeten we minder doen en meer denken. En dat valt nog niet mee, zo blijkt uit zijn bestseller De kunst van het heldere denken.
Wij maken dagelijks talloze denkfouten, zegt Dobelli. Vaak bij kleine, onbetekenende kwesties, maar soms ook als het om grote beslissingen met vérgaande consequenties gaat. Allemaal het gevolg van ons ‘evolutionaire instinct’ dat nu eenmaal niet getraind is in helder denken. Gelukkig is daar wel iets aan te doen, aldus de Zwitserse ondernemer, die zijn brood verdient met samenvattingen van businessboeken.
Helder, of liever gezegd rationeel denken is tot op zekere hoogte best te leren. Het is in de eerste plaats zaak om onafhankelijk te leren denken en niet achter de massa of ‘de autoriteiten’ aan te lopen. En verder moeten we op bepaalde momenten ons boerenverstand uitschakelen, want dat draait ons regelmatig een rad voor de ogen. Dat geldt met name in gevallen waarin we een beslissing moeten nemen die nieuw – en dus ingewikkeld – is voor ons brein.
Action bias
Maar een van de grootste problemen waar we tegenwoordig mee kampen is volgens Dobelli de action bias: de neiging om in onzekere situaties koste wat kost iets te dóen, ook al heb je geen idee of dat het juiste is. Vooral managers trappen vaak in deze val, bijvoorbeeld als ze een reorganisatie moeten leiden of een nieuwe strategie invoeren. Dan willen ze vóór alles daadkracht tonen, en nemen te weinig ruimte om even een stapje terug te doen en de zaak eens rustig te bekijken c.q. alle mogelijke en onmogelijke scenario’s de revue te laten passeren. Daar komt nog bij dat we denken dat we van alles en nog wat onder controle hebben, terwijl dat in werkelijkheid slechts zelden het geval is.
Nog twee problemen
Twee andere problemen die bedrijven en organisaties parten spelen zijn social loafing en sunk-cost fallacy. Het eerste is het verschijnsel dat mensen in groepen minder goed presteren dan wanneer ze individueel een prestatie moeten leveren. Het tweede fenomeen betreft de wijdverbreide misvatting dat een eerdere foute investering kan worden ‘rechtgezet’ door nóg meer te investeren.
Een treurigmakende opsomming al met al. Volgens Rolf Dobelli vloeien dit soort denkfouten voort uit onze behoefte aan quick fixes. We willen gewoon geen tijd uittrekken om een nieuwe manier van denken aan te leren. En dat moeten we toch doen!
Bron: Peter Boerman, in: Management Team, 3-2013.
