Een nieuw technologisch tijdperk is aangebroken, met ook stagnatie, conflict en crisis, stelt futuroloog prof. dr. Wim de Ridder. Te veel bedrijven negeren de robots, volgens hem.
Technologische ontwikkeling en de wet van Moore
In april 2015 werd in technologische kringen stilgestaan bij het vijftigjarige bestaan van de wet van Moore. Gordon Moore, een van de oprichters van chipfabrikant Intel, voorspelde in 1965 dat de prestaties van computerchips iedere twee jaar zouden verdubbelen tegen gelijkblijvende prijs. Moore verwachtte dat zijn wet haar betekenis zal verliezen als de chips op het niveau van 250 nanometer (nm) zouden worden gefabriceerd, een niveau dat in 1997 werd bereikt. In 2006 gaf Gordon Moore wederom een spraakmakend interview waarin hij de naar hem genoemde wet nog tien jaar gaf.
Futuroloog Kurzweil, inmiddels Director of Engineering bij Google, ziet de wet van Moore in 2020 aflopen, maar geeft aan dat tegen die tijd de 3D-chips beschikbaar zijn waar in de laboratoria van Intel al mee wordt gewerkt. Ook Kurzweil ziet grenzen aan de groei van de informatietechnologie, maar niet voordat moleculair computing haar vruchten heeft afgeworpen. Deze situatie zal zich pas aan het eind van deze eeuw voordoen.
Het langjarige succes van de wet van Moore komt op rekening van de International Technology Roadmap for Semiconductors, een initiatief van de Amerikaanse Semiconductor Industry Association (SIA) dat is uitgegroeid tot een netwerk van duizenden experts uit alle continenten. Hier vindt de coördinatie van deze precompetitieve research plaats, niet alleen tussen universitaire experts maar ook tussen professionals in bedrijven en bij instellingen van de overheid. Hun enige doel: continuering van de wet van Moore. Ook in de genetica is een soortgelijke supranationale samenwerking succesvol gebleken, onder meer in het internationale Human Genome Project dat aan de basis heeft gelegen van de wereldwijde ontwikkeling van DNA-analyses. Ook in de technologie op het gebied van zonne-energie bestaat er een soortgelijke wet van Moore.Ook daar is sprake van hightechsamenwerking op het hoogste niveau.
Op elk gebied waar sprake is van digitale technologie is de ontwikkeling in prestaties exponentieel, de kosten per eenheid dalen navenant en geen enkel bedrijf kan op eigen kracht de ontwikkelingen in de sector bijhouden.
Hightechnetwerken worden open platforms
Door deze opmerkelijke ontwikkelingen heeft de research op het gebied van hightech zich in politieke zin losgemaakt van de invloed van individuele staten, godsdiensten en economische conglomeraten. Hightechnetwerken zijn steeds meer open platforms geworden die uitvoerig over hun voortgang publiceren. Ook wie niet aan tafel zit, kan toch op de hoogte zijn. Steeds meer futurologen baseren hierop hun prognoses. Sommigen, zoals ik, doen dat al jaren en voorspellen de technologische vooruitgang met grote precisie. Dus weten we dat de stroom innovaties alsmaar groter wordt. Een ware tsunami van nieuwe producten en activiteiten spoelt over ons heen. Van de belangrijkste producten die de komende tien jaar de wereld in hun greep zullen houden, hebben we duidelijke indicaties maar naar de uiteindelijke vorm en inhoud moet nog worden gevonden.
Door de eeuwen heen en ook in onze tijd is er veel verzet tegen vernieuwing. Sinds de doorbraak van de informatietechnologie negeren te veel bedrijven de robots. Zij automatiseren alleen hun bestaande productieprocessen. Het gevolg is: economische stagnatie vanwege gebrek aan investeringen, ondanks de lage rentes en grote beschikbaarheid van arbeid.
Kennis voor nieuwe producten ligt hoog opgetast op de plank. Het zijn nieuwe bedrijven die het initiatief nemen, terwijl de gevestigde ondernemingen vergeten zijn wat Kodak overkwam: het patent op de digitale camera in huis hebben, maar niet willen inzien dat deze hun succesvolle filmrolletjes worden gekannibaliseerd. Gevestigde energieproducenten verwachten het einde van de zonne-energie, gevestigde autofabrikanten geloofden tot voor kort niet in de zelfrijdende auto en doktoren kunnen zich nog steeds geen voorstelling maken van de rol van de patiënt die op afzienbare tijd de meeste geavanceerde apparatuur zelf in handen heeft. Hun lobby’s maken inmiddels overuren.
Geen vooruitgang zonder oorlogen, crises en economische stagnatie
Historisch onderzoek laat zien dat nieuwe technologie door de eeuwen heen tot ernstige conflicten heeft geleid tussen de gevestigde orde en degenen die met de nieuwe technologie een nieuwe toekomst zien. In mijn boek is beschreven dat vele oorlogen, beurscrises en economische stagnatie in de context van de transformatie naar een nieuwe technologie door de eeuwen heen tot ernstige conflicten kunnen worden geplaatst. Wie deze lijnen doortrekt, ziet een periode van grote onrust op ons afkomen waarvan we nu reeds de voortekenen beleven. Het feit dat in het verleden een technologische ontwikkeling nooit is afgeremd door oorlogen en crises, is ook in deze tijd een zekerheid van de toekomst .
Wim de Ridder, futuroloog en hoogleraar toekomstonderzoek aan de Universiteit Twente, auteur van De ontdekking van de toekomst.
Foto: de NAO-robot (bron: BCC).
