Interventies zijn concrete activiteiten die de effectiviteit van een organisatie helpen vergroten en veranderingen ondersteunen. Tijdens veranderprocessen wordt gebruikgemaakt van specifieke interventies gericht op organisaties als geheel, op groepen en op individuen. Ook worden interventies gebruikt om het veranderproces soepel te doen verlopen en weerstand te voorkomen. Er zijn enorm veel interventies beschikbaar. De keuze van een interventie is afhankelijk van de aard van het vraagstuk, de omvang van de organisatie en het organisatieniveau.
Interventies op organisatieniveau
Een voorbeeld van een interventie op organisatieniveau is het gebruik van zoekconferenties. Dergelijke conferenties kunnen een goede start vormen voor het begin van een verandertraject of voor het uitwerken van een nieuwe strategie en een bijpassende structuur en cultuur. Basisidee is dat een grote groep mensen uit de organisatie een aantal dagen bijeenkomt. De deelnemers zijn afkomstig uit verschillende niveaus en groepen in de organisatie. Ook relevante klanten, toeleveranciers, afnemers en specifieke deskundigen kunnen aan de conferentie deelnemen. In conferenties worden de deelnemers in staat gesteld om op creatieve en open wijze van elkaar te leren hoe een wenselijke verandering kan worden gerealiseerd. Alle deelnemers dragen bij aan de uitvoering, afstemming en coördinatie van taken tijdens de conferentie.
Het gebruik van vragenlijsten en het terugkoppelen van gegevens is een krachtige interventietechniek van de kunst van het interveniëren.. Deze interventie wordt vaak gebruikt tijdens de diagnose. Met behulp van een vragenlijst verzamelt men op systematische wijze gegevens over het functioneren van de organisatie. De gegevens worden teruggekoppeld naar alle niveaus binnen de organisatie. Organisatieleden interpreteren de gegevens in groepsbijeenkomsten en maken plannen om tot verbetering van het functioneren van de organisatie te komen.
Er zijn ook interventies die aangrijpen op de structuur van de organisatie, zoals High Performance Organization, Team Based Organization, Lean Organiseren en Operational Excellence. Voorbeelden van interventies die aansluiten bij cultuurverandering zijn kwaliteitsmanagement, kwaliteitscirkels of organisatiebrede invoering van competentiemanagement. Tegenwoordig worden ook wel netwerken van organisaties samengebracht om hun functioneren in een maatschappelijke context te bespreken en verbeteringen in hun functioneren aan te brengen.
Op groepsniveau interveniëren
Voor een goed verloop van het veranderproces kunnen verschillende groepsinterventies worden gebruikt om conflicten hanteerbaar te maken of om interacties tussen personen en groepen te verbeteren. Een interventie voor conflictoplossing tussen groepen is de confrontatiebijeenkomst. In deze interventie onderzoeken en bespreken groepen de beelden van elkaar en vergelijken ze deze met hun zelfbeeld. Conflicten kunnen ook worden opgelost door onderhandeling en probleemoplossing met behulp van een derde, onafhankelijke partij. Er bestaan verscheidene groepsinterventies om het functioneren van groepen te verbeteren. Deze interventiemethodieken zijn geschikt wanneer er nieuwe afdelingen zijn gevormd in een nieuwe werkorganisatie.
De diagnostische afdelingsbespreking, de taakanalysetechniek en de rolanalysetechniek richten zich op het achterhalen van ingesleten gedragspatronen en op het vernieuwen van werkwijzen en samenwerkingspatronen. Er bestaan ook opleidingen en methoden voor teamontwikkeling om samenwerking binnen teams te verbeteren. Want ook daar speelt de kunst van het interveniëren.
Interventies op individueel niveau
Interventies op individueel niveau helpen organisatieleden om andere attitudes en gedragingen te ontwikkelen. Er bestaan enorm veel trainingsprogramma’s waarin organisatieleden kennis en vaardigheden kunnen opdoen en hun functioneren kunnen verbeteren. Opleidingen kunnen effectief zijn wanneer de inhoud van de training goed aansluit bij de concrete werksituatie en de behoeften van het individu. Een vaak gebruikte individuele interventie is consultatie. Deze interventie richt zich op het vergroten van inzicht van individuele organisatieleden over gebeurtenissen in de organisatie en de eigen rol daarin. Wanneer geconstateerd wordt dat personen niet kunnen voldoen aan de eisen van de nieuwe organisatie, kan overplaatsing of outplacement worden overwogen.
Procesinterventies
Procesinterventies dragen bij aan een goed verloop van het veranderproces. Specifieke procesinterventies zijn het onderhouden van een contactennetwerk en het goed afstemmen en plannen van veranderingen. Informele gesprekken kunnen behulpzaam zijn bij het uitwisselen van ideeën en visies, het op tijd signaleren van eventuele problemen en het inschatten welke interventies wenselijk zijn. Communicatie met groepen over het verloop en de voortgang van de verandering kan bijdragen aan een goed proces-verloop, doordat extra steun kan worden opgebouwd en nieuwe informatie wordt verkregen. Communicatie over de verandering verlangt gerichte aandacht, enerzijds om een continue stroom informatie te realiseren, anderzijds om de informatie goed op elkaar af te stemmen. Om de gewenste situatie te bereiken, zullen activiteiten op elkaar afgestemd moeten worden door middel van een actieplanning. Deze actieplanning richt zich op het afstemmen, plannen en uitvoeren van de verschillende interventies. Om tot een goede actieplanning te komen, is het nodig inzicht te hebben in de onderlinge samenhang en de volgorde van activiteiten tijdens de implementatie van veranderingen.
Bron: Perspectieven op veranderen
Door: Jaap Boonstra, Deanne den Hartog, Léon de Caluwé, Hans Vermaak, Henk Volberda, Rob van Es, André Wierdsma, Kilian Bennebroek Gravenhorst
