Er zijn van die momenten. Weer is je collega de afspraak niet nagekomen. Weer die toon in dat overleg. Je tolerantieniveau daalt, je voelt het al aan je stijgende hartslag en… daar is-ie dan, die confrontatiedrang. “Nu moet ik er toch echt iets van zeggen!,” denk je, al vrezend voor een conflict. Maar wat als confrontatie juist iets kan zijn waar je collega—en jijzelf—beter en wijzer van worden? Confronteren, niet als gevecht, maar als ontmoeting. Als opening tot groei, zonder vijandigheid, zonder de hakken in het zand. Softe onzin? Onmogelijk? Nee hoor!
Confronteren: het is gewoon teruggeven wat je krijgt
Bij confronteren denken we vaak aan “de ander eens flink de waarheid vertellen.” Maar stel je nu eens voor dat confronteren helemaal niet gaat over je eigen mening ventileren. In plaats daarvan gaat het om teruggeven wat je observeert—zonder oordeel, zonder bijbedoelingen. Je laat zien wat er op tafel ligt. Niets meer en niets minder. Klinkt simpel? Dat is het niet per se, want als mens zijn we geneigd onze eigen bril op te zetten.
Het vergt oefening om “gewoon” te blijven bij wat je hoort, zonder je eigen oordeel. Pas dan wordt confrontatie een zuivere spiegel voor de ander. Die ziet zijn eigen woorden en gedrag terug—en kan daar zelf mee aan de slag. En dat is waarheidsliefde: eerlijkheid, zonder de noodzaak om in de wenselijkheid van het moment mee te gaan.
Wat confronteren wél en níet is
Confronteren is niet het creëren van ongemak om je zin te krijgen of het dumpen van je eigen frustratie. Het is geen preek over jouw waarheid. Hoe verleidelijk dat ook kan zijn.
Confronteren is: aansluiten bij de ander om een dialoog op gang te brengen.
Confronteren is: praten in het hier en nu, de oude koeien in de sloot laten.
Confronteren is: zuiver teruggeven wat de ander zegt en doet, met zo min mogelijk interpretatie.
Confronteren is: beseffen dat de ander wijsheid in zich heeft, ook al zie jij die even niet.
Confronteren is: niet willen winnen, maar uitnodigen tot gezamenlijk onderzoek.
Maak van confronteren een leermeester, geen grensbewaker
Als leidinggevende is confronteren vaak de snelste weg naar duidelijkheid wanneer iemand over je grenzen heen dreigt te gaan. Maar stel je eens voor dat confronteren niet alleen ingezet wordt als er “iets fout gaat.” Wat als we confrontaties ook gebruiken om elkaar scherp te houden? Het werkt verhelderend om in een positief lopend overleg, project of relatie elkaar te spiegelen en te blijven onderzoeken.
Maak er een gewoonte van om op verschillende momenten in een overleg eens te zeggen: “Hoe labelen we ons gesprek nu?”/ “Wat zijn we nu aan het doen?” / “Hoe zou iemand anders onze interactie nu noemen?”. Wees zo eerlijk mogelijk. Zoek naar precies de juiste woorden. En je zult zien dat het steeds leuker wordt om jullie zelf een spiegel voor te houden. Juist op momenten dat het (nog) goed gaat, leer je nieuwsgierig te zijn. Hard nodig wanneer een overleg even wat minder loopt.
Hoe confronteer je zonder conflict?
Confronteren is een spiegel zijn. Niets meer, niets minder. Dus hoe minder jij oreert, hoe sterker je de ander kunt uitnodigen naar zichzelf te kijken. Maar hoe dan?
1. Herhaal gewoon wat de ander zegt.
- Collega: “Alle collega’s denken maar dat het vanzelf goed gaat.”
- Jij: “Alle?”
2. Blijf bij je vraag als je geen antwoord krijgt.
- Jij: “Waarom heb je het niet meer naar je zin in dit team?”
- Collega: “Ja, we hadden eerder moeten ingrijpen, denk ik.”
- Jij: “Oké. Maar de vraag was: waarom heb je het niet meer naar je zin in dit team?”
3. Nodig de ander uit tot helderheid door de juiste woorden te vinden
- Jij: “Je haalt voor de vierde keer deze maand de deadline niet, terwijl je wel beloofde dat het zou lukken. Klopt dat?” (zorg dat je hier alleen feiten benoemt!)
- Collega: “Ja.”
- Jij: “Hoe noem jij iemand die niet doet wat hij belooft?”
- Collega: “Onbetrouwbaar.”
- Jij: “Fantastisch dat je zo helder bent! Zullen we samen kijken wat jou helpt om betrouwbaarder te zijn?” (beloon de helderheid, blijf niet hangen in hoe erg het is dat je collega onbetrouwbaar is geweest, dan is hij de volgende keer een stuk minder bereid tot openlijke zelfreflectie)
Confronteren als cadeau
Confronteren kan een cadeau zijn. Een cadeau van respect voor de ander, voor jullie relatie en voor de situatie. Als je erin slaagt je oordeel opzij te zetten en de ander uitnodigt om de spiegel onder ogen te zien, kan confronteren een prachtige basis zijn voor gezamenlijke groei. Dit is niet “wenselijkheidsiefde”—pleasen omdat dat makkelijker voelt. Nee, het is waarheidsliefde, het vermogen om de werkelijkheid te omarmen omdat dat jullie verder helpt.
Het kan zonder conflict
Probeer het eens. Ga het gesprek aan zonder strijdbijl, maar met nieuwsgierigheid. Durf de ander te spiegelen zonder je eigen mening op te dringen. Dit is confronteren in zijn puurste vorm: een ontmoeting in helderheid en gelijkwaardigheid.
Door: Ariane van Heijningen
Dit artikel is het tweede van een serie van vijf blogs voor Boom Management, geschreven door Ariane van Heijningen, auteur van het boek Goedbedoeld moeilijk maken – hét boek voor coaches en iedereen die het lef heeft om levensveranderende gesprekken te voeren. Van Heijningen is spreker, trainer en coach en heeft een scherp oog voor het menselijke denken en doen. Ze helpt mensen vragen te stellen die leiden tot verdieping, en dat doet ze met passie, humor en toewijding. Lees meer op Denkplaats
