Beste Leike,
Afgelopen vrijdag hebben we Wederopbouw ten doop gehouden. Sommigen noemen het een boeklancering, anderen een presentatie, maar wij hebben bij onze boeken altijd over een doop gesproken. Een ritueel moment waarin we het boek, waarvan we zo lang zwanger van waren, de wereld insturen in de hoop dat het een mooi leven krijgt. En omdat we beiden katholiek zijn opgevoed is ‘doop’ dan wel een mooi label.
We deden het deze keer in de Kapel van een klooster in Maarssen, een van de prachtige ruimten in buitenplaats Doornburgh aan de Vecht. Met veel dierbare collega’s, vrienden en familie.
In Wederopbouw betogen we dat we meer moeten leren te vertrouwen op adaptieve, zelfsturende vermogens, meer moeten overlaten aan de gemeenschap, dat we complexiteit moeten omarmen en de morele vraagstukken weer open moeten leggen. En we zeggen dat tijd een veel elastischer begrip is dan kalenders en klokken ons doen geloven.
Wat ik me pas achteraf realiseerde is dat het organiseren van zo’n doop congruent zou moeten zijn met de aanbevelingen in het boek. Dat gebeurde me toen mensen vooraf aan me vroegen of ik zenuwachtig was en toen ze na afloop vertelden een topmiddag te hebben gehad. Goddank.
De geslaagde doop zat voor een deel in een prachtige locatie die nog altijd de verstilling ademt van de nonnen die daar pas een paar jaar geleden zijn vertrokken; die zat ‘m in een fantastische zonnige dag en het zat in een borrel met hapjes die hemels waren. Die omstandigheden (behalve het weer dan) hebben we zorgvuldig uitgezocht, dat hebben we vaker gedaan, dat kunnen we best wel en ging deze keer ook goed. Het is het maakbare deel van organiseren.
Maar mijn spanning vooraf en opluchting achteraf over het slagen van de doop zat ook in het inhoudelijk programma van zo’n anderhalf uur. Want hoe maak je een programma dat inhoudelijk aan de maat is en dat ook boeiend is voor een gemengd gezelschap, waaronder flink wat kritische vakgenoten? We hadden Lisa Doeland, de auteur van Apolcalypsofie, gevraagd ons mee te nemen in de (morele en praktische) puzzels die we hebben over hoe te handelen in een wereld waarin we op weg zijn naar, of preciezer, begonnen zijn, aan een catastrofe (klimaat, vervuiling tot in ons eigen lichaam, biodiversiteitsverlies etc.). We kenden haar niet echt, ze schijft goed, maar kan ze ook vertellen? En haar boodschap is natuurlijk geen feestje, past dat wel bij een feestelijke boekdoop?
Daarna zouden Hans Vermaak, die we beiden heel hoog achten, jij en ik een driespraak houden over ons boek en hoe zich dat verhoudt tot de strategieën die Hans uiteenzet in zijn Logica van de lappendeken. We kijken met dezelfde zorgen naar de vraagstukken van vandaag, maar wij komen op wat anders uit dan Hans. We nodigden hem uit ons boek kritisch tegemoet te treden in die driespraak op dat podium. Zou het ons lukken ter plekke iets te maken dat voor onszelf en voor de zaal interessant genoeg zou zijn?
We hoorden terug dat veel mensen in de zaal flink waren losgerammeld door het verhaal van Lisa. Ze maakte een mooie urgente bedding voor de daaropvolgende driespraak. Veel van de gasten zaten op het puntje van hun stoel, omdat een spannend en interessant gesprek over organiseren van verandering volgde op een schets van de onvermijdelijke noodzaak daartoe. Ook zelf waren we alle drie verrast door de liefdevolle scherpte die we wisten neer te zetten. De drie kwartier die we hadden uitgetrokken, hadden we niet eens nodig; het was zo intensief dat er na een ruim half uur al voldoende was om over door te mijmeren. Er was gezegd was wat nu gezegd moest worden; het was goed zo. Dat driegesprek kon juist zo spannend en fris zijn omdat het niet gescript was, omdat we alleen heel globaal hadden afgesproken waarover we zouden spreken, omdat we durfden te vertrouwen op onze eigen adaptieve vermogens.
En daarmee werd dat gesprek een onbedoeld bewijs van onze stelling dat je vooral niet teveel moet organiseren, dat je je moet kunnen verlaten op professionaliteit, vertrouwen op vertrouwen.
Vrijdag was zo’n dag die bevestigde dat wat we opschreven in ons boek ook heel wel realiseerbaar is. Als het een beetje meezit….
Groet, Jaap
