Een vraag die leidinggevenden regelmatig stellen is: ‘Hoe zorg ik dat teamleden de gewenste en afgesproken resultaten behalen zonder dat ik mij autoritair hoef op te stellen? Want dat wil ik niet! Ik wil niet autoritair zijn of naar de machtskaart hoeven grijpen! Maar nu voel ik mij soms machteloos. Wat moet ik doen?’
Dikwijls hebben leidinggevenden veel gesprekstechnische vaardigheden in huis, de zogeheten ‘zachte kant’. Het ontbreekt hun echter aan instrumenten om op de juiste manier in te grijpen bij ongewenst gedrag. Zij vallen dan dikwijls terug op de middelen uit de klassieke autoriteit, zoals eisen dat de ander zich op een bepaalde manier gedraagt, gekoppeld aan dreigen. Dit leidt bij de leidinggevende veelal tot teleurstelling en bij de medewerker tot onbegrip. In ieder geval bereikt de leidinggevende hiermee hooguit een kortetermijnsucces.
Doorzetten als pijler
Doorzetten is een typische pijler voor Verbindend Gezag. Typisch in de zin dat in veel theorieën over leiderschap juist dit aspect ontbreekt: waakzaam zijn, zodat de doelen worden behaald met inachtneming van de normen die een organisatie of team heeft bepaald. Binnen deze pijler is nadrukkelijk geweldloos verzet te herkennen.
Kenmerken van doorzetten
Kenmerken van doorzetten zijn:
- het gaat om volhouden, niet om winnen;
- vindingrijkheid om verzet te tonen, is cruciaal;
- het besef dat je alleen grip hebt op je eigen gedrag;
- het ijzer smeden als het koud is
Geen dwang & drang, maar verbinding & verzet
De boodschap van Verbindend Gezag luidt dus niet: ‘Je doet wat ik zeg, of anders …’, maar: ‘Het is mijn plicht alles te doen wat in mijn vermogen ligt om de situatie te veranderen zonder je te domineren of aan te vallen.’ Het gaat er niet om wie de baas is, maar te zien wat de ander nodig heeft en wat effectief is om hem in beweging te krijgen en je doel te bereiken (zoals stoppen met pesten en weer geaccepteerd worden door het team). De nadruk ligt hierbij niet op controle over de ander, maar over je eigen gedrag. Daar heb je namelijk direct invloed op:
‘You can’t change how people treat you or what they say about you, all you can change is how you react to it’.
(Wiebenga e.a., 2019)
Als de normen, taken en verantwoordelijkheden helder en bekend zijn bij betrokkenen, is het belangrijk om ze te handhaven. De pijler doorzetten staat voor het consequent en duidelijk stelling nemen tegen overschrijding van de norm, tegen ongewenst gedrag. Deze pijler maakt dus deel uit van Verbindend Gezag en verschilt daarmee essentieel van andere methodieken.
Herstelmaatregel
Een leidinggevende spreekt een teamlid aan: ‘Ik hoorde je net je collega hard uitschelden tijdens jullie gesprek. Niet alleen hij, maar ook de omstanders schrokken van je gedrag. We hadden afgesproken dat je niet meer zo zou reageren. Wat ga je doen om dit te herstellen bij je collega en bij de collega’s die eromheen stonden?Doorzetten varieert van eenvoudig feedback geven tot nadrukkelijk en herhaaldelijk verzet bieden tegen ongewenst gedrag. Daar hoort bij dat je de ander uitnodigt om het probleem op te lossen en zo nodig een herstelmaatregel te treffen.
Bron: Verbindend gezag
